Nadzorca wykonania układu
Zgodnie z art. 171 p.r. z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ nadzorca albo zarządca obejmują funkcję nadzorcy wykonania układu, chyba że układ stanowi inaczej. Do nadzorcy wykonania układu przepisy o nadzorcy układu, z wyjątkiem przepisów o konieczności zawarcia umowy, stosuje się odpowiednio. Nadzorca wykonania układu raz na trzy miesiące składa do sądu sprawozdanie dotyczące wykonywania planu restrukturyzacyjnego oraz wykonywania układu.
Tyle przepisy. Reszta należy do sfery interpretacji i praktyki. Nie będziemy tutaj omawiali zagadnienia systematycznie. Skupimy się na kilku poniższych problemach praktycznych.
Nadzorca wykonania układu
Po pierwsze, nadzorca wykonania układu wcale nie jest organem obligatoryjnym. W układzie można zdecydować, że takiej funkcji nie będzie. W praktyce trudno sobie jednak wyobrazić, aby wierzyciele podjęli taką decyzję i ją przegłosowali. Wszyscy wiemy że prawdziwym sukcesem dla wierzycieli jest dopiero wykonanie układu, a nie jego zawarcie i zatwierdzenie. Podmiot czuwający nad sytuacją i mający dostęp do informacji od dłużnika stanowi fundamentalny dla systemu element zapewniający bezpieczeństwo wierzycielom.
Kontrola nad dłużnikiem
Po drugie, możliwe jest wzmocnienie kontroli nad dłużnikiem na etapie wykonanie układu. Ustawa kreuje rozwiązanie bazowe. Można od niego odejść, wyposażając nadzorcę wykonania układu w dodatkowe kompetencje, na przykład przewidzieć konieczność uzyskania zgody nadzorcy na określone czynności o istotnym znaczeniu. Można też w miejsce nadzorcy powołać mocą układu zarządcę przymusowego, który będzie sprawował zarząd nad przedsiębiorstwem dłużnika. Taki zarząd może być czasowy i objąć jedynie pierwszy kluczowy etap wykonania układu.
Oczywiście przy takim rozwiązaniu część odpowiedzialności za działalność operacyjną wezmą na siebie wierzyciele, których interesu broni nadzorca wykonania lub zarządca przymusowy.
Charakter działań nadzorcy wykonania układu może zbliżać się do funkcji, jakie sprawuje rada nadzorcza działająca na rzecz właścicieli. W tym przypadku jednak nadzorca będzie działał w interesie wierzycieli. Jest to zgodne z istotą kontroli wierzycielskiej nad przedsiębiorstwem dłużnika. Pamiętajmy, że na etapie wykonania układu dłużnik jest wciąż potencjalnie niewypłacalny. Restrukturyzacja zadłużenia jest warunkowa, a warunkiem jest wykonanie układu. W razie uchylenia układu zobowiązania wracają do pierwotnej wysokości. A dłużnik w typowych przypadkach staje się niewypłacalny.
Odpowiedzialność za biznes
Po trzecie, z perspektywy dłużnika ważne jest takie porozumienie z nadzorcą, aby nie zaburzało ono działalności operacyjnej. Na etapie wykonania układu co do zasady to dłużnik przejmuje pełną odpowiedzialność za biznes. Przy takim założeniu nadzorca wykonania układu rzeczywiście sprawuje wyłącznie funkcję informacyjną wyrażającą się w składaniu kwartalnych sprawozdań do sądu. Problem pojawi się dopiero wtedy, gdy wierzyciele wyposażą nadzorcę w szersze kompetencje o charakterze nadzorczym, a nie kontrolnym.
Czas pełnienia funkcji
Po czwarte, z perspektywy nadzorcy warto pamiętać, że funkcja objęta wynagrodzeniem ustawowym nie kończy się z chwilą prawomocnego zatwierdzenie układu. Nadzorca powinien przewidzieć, że będzie sprawował obowiązki czasem nawet jeszcze przez wiele lat od tego momentu. Ustawa nie zabrania, aby układ przewidywał stałe lub zmienne miesięczne wynagrodzenie nadzorcy z tytułu sprawowanej funkcji. W przypadku postępowania o zatwierdzenie układu wynagrodzenie ustalane jest w umowie pomiędzy dłużnikiem a doradcą restrukturyzacyjnym. Wynagrodzenie za etap nadzoru nad wykonaniem układu powinno być przewidziane już w tej umowie.