Zdolność restrukturyzacyjna komandytariusza cz. II
Kontynuując rozważania podjęte we wpisie – Zdolność restrukturyzacyjna komandytariusza cz. I, dotyczącym zdolności restrukturyzacyjnej komandytariuszy w spółkach komandytowych, bardziej szczegółowego wyjaśnienia wymagają przypadki, w których komandytariuszowi przysługiwać będzie zdolność restrukturyzacyjna.
Zakres odpowiedzialności w spółce komandytowe
W sytuacji, o której mowa w art. 104 § 4 zd. 2 k.s.h. komandytariusz odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz. Z kolei zgodnie z art. 102 k.s.h w spółce komandytowej wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia. Zasady odpowiedzialności komplementariusza wynikają z art. 22 § 2, 31 § 1 i 34 w zw. z art. 103 k.s.h. Za zobowiązania w pierwszej kolejności swoim własnym majątkiem odpowiada więc spółka (tzw. odpowiedzialność pierwotna), a oprócz tego komplementariusze odpowiadają majątkami osobistymi bez ograniczeń.
Zdolność restrukturyzacyjna komandytariusza
Artykuł 4 ust. 1 pkt 2 p.r. przyznaje zdolność restrukturyzacyjną wspólnikom osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem. Nie ma wątpliwości, iż zdolność taką mają m.in. komplementariusze w spółkach komandytowych i komandytowo-akcyjnych. Skoro zaś przyznanie wspólnikom spółek osobowych zdolności restrukturyzacyjnej jest wynikiem ich nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki (ustawodawca nie ogranicza bowiem tej zdolności do określonych rodzajów wspólników, np. wspólników spółek jawnych, komplementariuszy spółek komandytowych), to rozszerzenie zakresu odpowiedzialności komandytariusza do zakresu odpowiedzialności komplementariusza w przypadku, o którym mowa w art. 104 § 4 zd. 2 k.s.h. uzasadnia twierdzenie o przysługiwaniu mu zdolności restrukturyzacyjnej.
W takiej sytuacji komandytariusz mieści się w zbiorze podmiotów zdefiniowanym w art. 4 ust. 1 pkt 2 p.r. – jest wspólnikiem osobowej spółki handlowej (spółki komandytowej) ponoszącym odpowiedzialność za jej zobowiązania bez ograniczenia całym swoim majątkiem.
Odpowiedzialność komandytariusza na tle kodeksu spółek handlowych
W przypadku regulacji art. 118 § 2 k.s.h. sytuacja jest bardziej złożona – w przypadku, gdy komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia, dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres. Możemy wyróżnić więc dwa przypadki:
- Komandytariusz dokonuje czynności w imieniu spółki nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, a więc czynność przez niego dokonana jest ważna, jednak wobec nieujawnienia pełnomocnictwa (zachowuje się w stosunkach zewnętrznych tak jak komplementariusz) – odpowiada więc za to zobowiązanie bez ograniczenia.
- Komandytariusz dokonuje czynności w imieniu spółki bez umocowania albo poza zakresem umocowania. Mając na uwadze art. 103 i 104 k.c. spółka może potwierdzić czynność (wtedy zobowiązanie wiąże również spółkę, przy czym komandytariusz nadal odpowiada bez ograniczenia tak jak w pkt 1). Z kolei w przypadku, gdy spółka nie potwierdzi czynności komandytariusz odpowiada bez ograniczeń (ale tym razem na podstawie art. 103 albo 104 k.c.).
W tym ostatnim przypadku nie może być mowy o zdolności restrukturyzacyjnej komandytariusza (zobowiązanie wiąże wyłącznie jego, nie spółkę).
W pozostałych przypadkach komandytariusz odpowiada nadal bez ograniczeń za zobowiązania spółki (chociaż niekoniecznie za wszystkie). Prawo restrukturyzacyjne w art. 4 ust. 1 pkt 2 nie precyzuje, że odpowiedzialność ma dotyczyć wszystkich zobowiązań.
Ustawa nie reguluje również kwestii podstaw otwarcia postępowania dla wspólnika spółki osobowej. Przesłanki powinny więc być badane na zasadach ogólnych (podstawą do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego jest zagrożenie niewypłacalnością, bądź niewypłacalność) i nie muszą mieć związku z odpowiedzialnością wspólnika za zobowiązania spółki.
Zagrożenie niewypłacalnością (niewypłacalność) nie musi więc wynikać wyłącznie z zobowiązań, za które odpowiada również spółka. Restrukturyzacji będą podlegać wszystkie zobowiązania komandytariusza (tak samo jak w przypadku restrukturyzacji komplementariusza). Ustawa nie przewiduje ograniczenia zdolności restrukturyzacyjnej wspólników wyłącznie do zobowiązań spółki, za które odpowiadają oni bez ograniczeń.
Podsumowanie
Należy stwierdzić, iż sam fakt odpowiadania za zobowiązania spółki bez ograniczeń przyznaje komandytariuszowi zdolność restrukturyzacyjną w zakresie ogółu jego zobowiązań. Komandytariusz posiada więc zdolność restrukturyzacyjną już w przypadku istnienia jednego zobowiązania, za które komandytariusz odpowiada na podstawie art. 118 § 3 k.s.h.