Jakie zmiany w upadłości konsumenckiej?

Z dniem 24 marca 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja gruntownie zmienia dotychczasową procedurę prowadzenia postępowań upadłościowych osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.

3 tryby postępowania

Podstawową zmianą jest wprowadzenie trzech trybów prowadzenia postępowania upadłościowego konsumentów:

1. „Uproszczona” procedura postępowania upadłościowego konsumenta prowadzona głównie przez syndyka bez wyznaczania sędziego-komisarza (art. 491(1) ust. 1 p.u.)
2. „Zwykła” procedura postępowania upadłościowego konsumenta prowadzona w oparciu o przepisy dot. postępowania upadłościowego przedsiębiorców (art. 491 (1) ust. 2 p.u.). Tryb stosowany, jeżeli jest to uzasadnione znacznym rozmiarem majątku dłużnika, znaczną liczbą wierzycieli lub innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania.
3. „Układowa” procedura postępowania upadłościowego konsumenta, tj. postępowanie o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli, do którego w zakresie nieuregulowanym w p.u. stosuje się odpowiednio przepisy prawa restrukturyzacyjnego dot. przyspieszonego postępowania układowego. Ta procedura pozwala zachować majątek upadłego konsumenta.

Moment badania negatywnych przesłanek

Kolejną zmianą jest przeniesienie momentu badania „przesłanek negatywnych” (doprowadzenia do niewypłacalności lub istotnego zwiększenia jej stopnia umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa) z etapu postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości na etap ustalania planu spłaty już po ogłoszeniu upadłości.

Wystąpienie przesłanki negatywnej będzie skutkowało wydłużeniem planu spłaty, który w tym przypadku będzie mógł być określony na czas nie krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy, a nie dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące.

Nowelizacja wprowadza jednak nową przesłankę, której wystąpienie spowoduje brak możliwości oddłużenia, polegająca na doprowadzeniu do niewypłacalności lub istotnym zwiększeniu jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań.

Oddłużenie

Zmieniono sposoby uzyskania przez konsumenta oddłużenia. Do dotychczasowego umorzenia niezaspokojonych zobowiązań upadłego konsumenta po wykonaniu ustalonego planu spłaty albo umorzenia zobowiązań upadłego w ogóle bez ustalania planu spłaty, dodano warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty. Postępowanie to będzie możliwe do zastosowania w sytuacji, gdy niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie ma charakteru trwałego.

Warunkiem umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty jest brak wniosku wierzyciela o ustalenie planu spłaty w okresie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty.

Wyłączenie dochodu z masy upadłości

Z perspektywy upadłego zmianie na korzyść uległ również przepis stanowiący o wyłączeniu z masy upadłości części dochodu upadłego (w szczególności tego pobierającego świadczenie emerytalne czy rentowe). Zmiany mają na celu zagwarantowanie pozostawienia osobom, wobec których ogłoszono upadłość, takich środków finansowych, które umożliwiają osobie samotnie gospodarującej lub rodzinie samodzielne utrzymanie się, bez konieczności korzystania ze świadczeń z pomocy społecznej.

Aktualnie kwota wyłączona z masy upadłości wobec osoby samotnie gospodarującej nie może być niższa niż 150 % kwoty uprawniającej do uzyskania świadczeń z pomocy społecznej, tj. kwota nie niższa niż 1051,5 zł (150% *701 zł). W przypadku osoby mającej na utrzymaniu inne osoby, kwota wyłączona z masy upadłości nie będzie niższa niż kwota odpowiadająca iloczynowi liczby osób pozostających na utrzymaniu upadłego oraz upadłego i 150% kwoty uprawniającej do uzyskania świadczeń z pomocy społecznej (150% * 528 zł=792 zł). Np. rodzic samotnie wychowujący dwójkę dzieci będzie miał do dyspozycji kwotę nie niższą niż 2 376 zł (3 * 792 zł).

Ze wskazanego wyłączenia skorzystają również osoby osiągające przychody z umów zlecenia, o dzieło, czy z innego tytułu.

Szczegółowa treść zmian, uzasadnienie do nowelizacji oraz przebieg prac legislacyjnych znajdują się na stronie http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=3480.

W związku ze zmianą wymogów formalnych wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenta zmieniły się również wzory formularzy. Nowe formularze dostępne są na stronie https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/formularze-konsumenci-od-24-marca-2020.