Pozycja wierzyciela rzeczowego w postępowaniu restrukturyzacyjnym
W trakcie postępowania sanacyjnego wierzyciele dłużnika mogą co do zasady szukać zaspokojenia swoich wierzytelności jedynie w układzie zawartym z dłużnikiem. Nie dotyczy to oczywiście wierzytelności bieżących, które dłużnik jest zobowiązany spłacać w trakcie postępowania. Układ jest zwieńczeniem procedury identyfikowania i kwalifikacji wierzytelności na spisie wierzytelności oraz wypracowania propozycji układowych. Jednak bardzo rzadko zapewnia wierzycielom całkowitą spłatę należności głównej, o odsetkach nie wspominając.
Istnieje jednak kategoria wierzycieli uprzywilejowanych, którzy nie muszą czekać na zakończenie procedury restrukturyzacyjnej, a stopień ich zaspokojenia często znacznie przewyższa stopień spłaty innych wierzycieli. Mowa oczywiście o wierzycielach zabezpieczonych rzeczowo.
Prawo odrębności
Zaspokojenie wierzycieli rzeczowych w postępowaniu restrukturyzacyjnym odbywa się przez likwidację przedmiotu zabezpieczenia. Sumy uzyskane ze sprzedaży przeznaczane są głównie na zaspokojenie tej kategorii wierzycieli. Na podstawie przepisu odsyłającego (art. 323 ust. 4 p.r.), wskazana procedura odbywa się według przepisów prawa upadłościowego.
Zgodnie z tzw. „prawem odrębności” wierzyciel zabezpieczony rzeczowo zostaje zaspokojony z sumy uzyskanej z likwidacji przedmiotu zabezpieczenia. Tacy wierzyciele objęci są układem tylko, jeżeli wyrażą na to zgodę. Obligatoryjne objęcie układem znajduje zastosowanie wyłącznie w zakresie tej części wierzytelności, której nie udało się zaspokoić poprzez likwidację przedmiotu.
Pozycja wierzyciela rzeczowego jest silna. Wierzyciel taki zostaje zaspokojony niejako przed wszystkimi innymi wierzycielami, co do zasady nie dotyczą go również postanowienia układowe.
Likwidacja przedmiotu zabezpieczenia
Po przeprowadzeniu likwidacji składników mienia dłużnika obciążonych rzeczowo, zarządca sporządza tzw. odrębny plan podziału. W planie tym, zarządca zawiera sumę jaką uzyskał ze sprzedaży majątku, a także przedstawia listę wierzycieli rzeczowych, którzy mają być z tych sum zaspokojeni. Ponadto wyodrębnia się poszczególne koszty, które muszą zostać pokryte z sumy uzyskanej z likwidacji.
Suma przeznaczona na zaspokojenie wierzycieli rzeczowych ulega pomniejszeniu o koszty likwidacji (a więc np. koszty aktów notarialnych, pośrednictwa, marketingu) oraz koszty postępowania. Umniejszenia nie mogą przekroczyć 10% całej uzyskanej sumy. Ustaloną kwotę zalicza się przede wszystkim w poczet należności głównej wierzyciela rzeczowego. Później na świadczenia uboczne.
Częściowy odrębny plan podziału
Uczestnictwo wierzyciela rzeczowego w postępowaniu restrukturyzacyjnym kończy się, co do zasady, na odrębnym planie podziału. Niekiedy jednak szybkie spieniężenie mienia objętego zabezpieczeniem nie jest możliwe i konieczne jest sporządzenie częściowego odrębnego planu podziału (art. 347 ust. 1 pkt 5 p.u.). Taka sytuacja może mieć miejsce np. w postępowaniu wobec zadłużonego dewelopera. Zarządca w postępowaniu dokonuje stopniowego wyodrębnienia i sprzedaży lokali mieszkalnych, w miarę ukończenia kolejnych faz inwestycji.
Powstaje zatem pytanie, czy z chwilą wykonania odrębnego planu podziału, polegającego na wyodrębnieniu i sprzedaży części mieszkań, hipoteka którą obciążony jest grunt, zostaje proporcjonalnie umniejszona. Kwestia ta ma znaczenie dla wyliczenia odsetek od wierzytelności hipotecznej, gdyż może doprowadzić do zmniejszenia należności głównej, od której naliczane są odsetki.
Powyższe będzie zależało od sporządzenia przez zarządcę odrębnego planu podziału. Jeśli zarządca po sprzedaży lokalu złoży do akt sprawy odrębny plan podziału to odsetki będą naliczane od pierwotnej wysokości wierzytelności. Jednakże do dnia złożenia planu do akt sprawy. Następnie odsetki będą naliczane od pozostałej do zapłaty wierzytelności.
Natomiast jeśli zarządca sporządzi odrębny plan podziału po sprzedaży kilku lokali to odsetki od pierwotnej wysokości wierzytelności będą naliczane do dnia złożenia odrębnego planu podziału.
