Obowiązek składania sprawozdań o stosowanych terminach zapłaty
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych wprowadza szereg rozwiązań mających poprawić sytuację mikro, małych i średnich przedsiębiorców w obrocie gospodarczym, w tym obowiązek publikowania sprawozdania o terminach stosowanych w transakcjach handlowych przez niektóre podmioty. O spełnienie tego obowiązku będą musieli zadbać kierownicy objętych nim podmiotów, a więc również syndyk i zarządca wyznaczony w postępowaniu restrukturyzacyjnym.
Kompleksowa regulacja
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. 2019 poz. 1649; dalej: „Ustawa o zatorach”), zgodnie ze swoim tytułem, przewiduje szereg rozwiązań mających na celu rozwiązanie problemu opóźnień w płatnościach pomiędzy przedsiębiorcami, które najbardziej dotkliwie odczuwają mikro, mali i średni przedsiębiorcy.
Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy, aż 78% przedsiębiorców ogółem otrzymuje zapłatę po terminie. Odsetek przeterminowanych należności w dużych przedsiębiorstwach jest jednak znacznie mniejszy niż w mikro, małych i średnich przedsiębiorstwach (dalej: „MŚP”) (duże – 15,7%, mikro – 21,5%, małe – 22,4%, średnie – 24%). Średni okres przeterminowania spłat jest najdłuższy w grupie mikroprzedsiębiorców i wynosi 3 miesiące i 12 dni, natomiast w grupie dużych firm wynosi 2 miesiące i 21 dni1.
Ustawa o zatorach, stanowi próbę kompleksowej odpowiedzi na zjawisko niedotrzymywania terminów płatności w obrocie gospodarczym, wprowadzając szereg rozwiązań ukierunkowanych na walkę z tym problemem w różnych gałęziach prawa.
W podatku dochodowym wprowadza ona tzw. ulgę na złe długi, tj. możliwość zmniejszenia podstawy opodatkowania o zaliczoną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego, która nie została uregulowana lub zbyta.
Nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi zostało umieszczone w katalogu czynów nieuczciwej konkurencji w Ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zwłoka z płatnością może więc skutkować odpowiedzialnością cywilną przedsiębiorcy.
Ustawa wprowadza też ułatwienia procesowe dla przedsiębiorców, których kontrahenci opóźniają się z płatnością. W postępowaniu zabezpieczającym, powód nie będzie musiał wykazywać interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, w przypadku, gdy dochodzi zapłaty z tytułu transakcji handlowej, której wartość nie przekracza kwoty 75 tys. zł, a od dnia upływu terminu zapłaty dochodzonej należności, upłynęły co najmniej 3 miesiące.
Obowiązek składania sprawozdań
Przede wszystkim jednak, ustawa o zatorach wprowadza istotne zmiany w ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (również w odniesieniu do tytułu ustawy), zmieniając ją na Ustawę o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz. U. 2013 poz. 403 ze zm.; dalej: „Ustawa o opóźnieniach w transakcjach handlowych”)).
Ustawa zakłada skrócenie terminów zapłaty w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny do maksymalnie 30 dni. W transakcjach, w których dłużnikiem jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem, mikro, mały lub średni przedsiębiorca nie może natomiast przekraczać 60 dni, a zapis umowny określający dłuższy termin będzie nieważny.
Przestrzeganie terminów zapłaty będzie musiało być przez przedsiębiorców raportowane.
Zgodnie z dodanym art. 13a, dodanym do Ustawy o opóźnieniach w transakcjach handlowych, kierownicy określonych podmiotów przekazują, drogą elektroniczną, ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku, sprawozdanie o stosowanych przez te podmioty w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych.
Obowiązek ten dotyczyć będzie kierowników:
- podatkowych grup kapitałowych, bez względu na wysokość osiągniętych przychodów;
- podatników innych niż podatkowe grupy kapitałowe, u których wartość przychodu uzyskana w roku podatkowym, przekroczyła równowartość 50 mln euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski (art. 27b ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych („u.p.d.p.”)).
Za kierownika podmiotu uznaje się członka zarządu lub innego organu zarządzającego tego podmiotu, a jeżeli organ ten jest wieloosobowy – członków tego organu oraz komplementariusza prowadzącego sprawy spółki (w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej).
Kierownikiem jest też likwidator, syndyk oraz zarządca ustanowiony w postępowaniu restrukturyzacyjnym.
Sprawozdanie, o którym mowa zawiera, poza podstawowymi danymi identyfikującymi składający podmiot, następujące dane:
- wartość świadczeń pieniężnych otrzymanych oraz spełnionych w poprzednim roku kalendarzowym w terminie:
- nieprzekraczającym 30 dni,
- od 31 do 60 dni,
- od 61 do 120 dni,
- przekraczającym 120 dni od dnia wystawienia faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, oraz
- wartość świadczeń pieniężnych nieotrzymanych lub niespełnionych w poprzednim roku kalendarzowym w terminie określonym w umowie oraz udział procentowy tych świadczeń w całkowitej wartości świadczeń pieniężnych należnych temu podmiotowi w tym roku.
Minister właściwy do spraw gospodarki podaje sprawozdania do publicznej wiadomości, w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie podmiotowej urzędu obsługującego tego ministra.
Wyłączenia
Przepisów ustawy nie stosuje się do długów objętych postępowaniami prowadzonymi na podstawie przepisów ustawy Prawo upadłościowe oraz ustawy Prawo restrukturyzacyjne (art. 3 ust. 1).
Zarządcy wyznaczeni w postępowaniach restrukturyzacyjnych oraz syndycy w postępowaniach upadłościowych muszą więc mieć na uwadze jedynie terminy regulowania zobowiązań bieżących (po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego lub ogłoszeniu upadłości). Nie muszą natomiast monitorować, o ile przekroczony został przez znajdującego się w upadłości lub likwidacji dłużnika termin płatności wierzytelności, które są objęte układem.
Terminy i sankcje
Zmienione przepisy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2020 r., natomiast zgodnie z art. 20 ust. 5 ustawy o zatorach płatniczych, kierownicy podmiotów pierwsze sprawozdanie przekazują za rok 2020, czyli do 31 stycznia 2021.
Sprawozdania, obejmują także dane dotyczące świadczeń pieniężnych w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu opóźnieniom, wynikających z transakcji handlowych w rozumieniu tej ustawy zawartych przed dniem 1 stycznia 2020.
Oznacza to, że ujęciu w sprawozdaniu podlegać będą odpowiednie świadczenia pieniężne dokonane w 2020 roku, nawet jeżeli wynikają one z umów zawartych w roku 2019 i wcześniejszych.
Mimo, iż przedsiębiorcy oraz pozostałe podmioty, na których ciąży obowiązek złożenia sprawozdania mają, jeszcze sporo czasu, zanim będą musiały ten obowiązek po raz pierwszy wypełnić, nie powinny zaniedbywać odpowiedniego przygotowania sprawozdania. Ustawa przewiduje bowiem odpowiedzialność karną, w postaci kary grzywny za nieprzekazanie sprawozdania w terminie oraz utrudnianie lub udaremnia wywiązanie się z tego obowiązku.
1 Uzasadnienie rządowego projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, Druk nr 3475.
