Sankcje za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przez członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Wiele osób pełni funkcję członka zarządu w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie wszyscy zdają sobie jednak sprawę z ciążącego na nich obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Nawet jeśli członkowie zarządu wiedzą w jakim terminie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości to często nie są świadomi wszystkich możliwych konsekwencji prawnych związanych z jego niezłożeniem, bądź złożeniem go po terminie. Uregulowania dotyczące przesłanek do złożenia wniosku o upadłość oraz ewentualnych skutków niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości wynikają bowiem z różnych aktów normatywnych.
Wniosek o ogłoszenie upadłości
Każdy członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zobowiązany jest do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od dnia wstąpienia przesłanki do ogłoszenia jej upadłości (art. 21 ust. 1 i 2 p.u.). Przesłanką do złożenia takiego wniosku jest niewypłacalność spółki, czyli utrata przez nią zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (art. 11 ust. 1 p.u.). Spółka jest także niewypłacalna w sytuacji, gdy jej zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jej majątku przez okres ponad 24 miesięcy (art. 11 ust. 2 p.u.). Ponadto domniemywa się, że spółka jest niewypłacalna, gdy opóźnia się w wykonywaniu swoich zobowiązań pieniężnych ponad 3 miesiące (art. 11 ust. 1a p.u.).
Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, aby nie ponosić żadnej odpowiedzialności powinien, co do zasady, złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie bądź wykazać, że we wskazanym terminie otwarto wobec spółki postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono zawarty przez spółkę układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu (art. 21 ust. 3 p.u.). Jednakże co w sytuacji, gdy wniosek został złożony po terminie, albo – co gorsza – członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie złożyli go wcale?
Sankcje wynikające z Prawa upadłościowego
Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością składając wniosek o ogłoszenie upadłości spółki po terminie lub nie składając takiego wniosku w ogóle naraża się odpowiedzialność odszkodowawczą wobec wierzycieli (art. 21 ust. 3 p.u.). Wierzyciele będą mogli dochodzić od takiego członka zarządu naprawienia szkody, którą ponieśli w związku z niezłożeniem przez niego wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie. Oznacza to, że wierzyciele co do zasady będą mogli zaspokoić swoje roszczenia z osobistego majątku członka zarządu do wysokości niezaspokojonej wierzytelności przysługujących im wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 21 ust. 3a p.u.).
Odpowiedzialność odszkodowawcza nie jest jedyną sankcją dla członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynikającą z przepisów Prawa upadłościowego. Wierzyciele mogą bowiem złożyć wniosek o orzeczenie przez sąd upadłościowy zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez członka zarządu na okres od 1 roku do 10 lat (art. 373 ust. 1 pkt 1 p.u.). Zakaz ten nie dotyczy wyłącznie pełnienia funkcji członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, ale także prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia. Po prawomocnym orzeczeniu zakazu członek zarządu jest wykreślany z rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy w zakresie wszystkich podmiotów, gdzie pełnił funkcje objęte zakazem. Dalsze pełnienie przez członka zarządu swojej funkcji, pomimo orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, naraża członka zarządu na odpowiedzialność karną (art. 244 k.k.).
Sankcje wynikające z Kodeksu spółek handlowych
Kolejną sankcją za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przez członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest możliwość przeniesienia przez sąd odpowiedzialności za zobowiązanie spółki na członka zarządu (art. 299 § 1 i 2 k.s.h.). W sytuacji wykazania przez wierzyciela, że prowadzona przez niego egzekucja wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest bezskuteczna i niewykazania przez członka zarządu, że złożył wniosek o ogłoszenie upadłości tej spółki we właściwym terminie, członek zarządu będzie odpowiadał za powstałe zobowiązanie solidarnie ze spółką. Wierzyciel będzie mógł zatem zaspokoić się z osobistego majątku członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, pomimo powstania warunków uzasadniających jego złożenie, podlega także odpowiedzialności karnej (art. 586 k.s.h.). Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością niewywiązujący się z ww. obowiązku podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Sankcje wynikające z Ordynacji podatkowej i Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
Regulacja zawarta w przepisach Prawa upadłościowego i Kodeksu spółek handlowych nie wyczerpuje wszystkich możliwych sankcji za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie przez członka zarządu spółki. Członek zarządu odpowiada także za zobowiązania podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykaże, że złożył we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości spółki (art. 116 o.p.). W tym przypadku członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością również całym swoim majątkiem. Powyższa regulacja jest stosowana odpowiednio do zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (art. 31 u.s.u.s.).
