Zaskarżanie bezskutecznych czynności

Zaskarżanie bezskutecznych czynności

Zmieniły się zasady dotyczące zaskarżania bezskutecznych czynności w postępowaniu restrukturyzacyjnym i upadłościowym.

Nowelizacja, która weszła w życie z dniem 1 grudnia 2021 r. istotnie zmieniła zasady podważania czynności dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli w okresie poprzedzającym postępowania insolwencyjne.

Zmiany dotyczą: przebiegu postępowania (w tym sposobu wszczęcia sprawy), stron postępowania, zabezpieczenia powództwa, organu rozpoznającego sprawę, a także formy orzeczenia kończącego postępowanie i przebiegu postępowania drugoinstancyjnego.

Obowiązek przekazania składników majątku

Nowe brzmienie zyskał art. 134 ust. 1a p.u. Mówi on o tym, co się stanie, jeśli osoba zobowiązana do przekazania składników majątkowych do masy upadłości nie wykona swojego obowiązku na wezwanie syndyka. Jeżeli obowiązek przekazania składników majątkowych do masy upadłości nie został stwierdzony prawomocnym orzeczeniem, syndyk może w drodze powództwa żądać nakazania przekazania składników majątkowych. Powództwo wnosi on sądu upadłościowego.

Ustęp 1b tego artykułu stanowi, że sąd może zabezpieczyć powództwo poprzez ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania objętych nim składników majątkowych. Analogiczne rozwiązanie wprowadzono w postępowaniu sanacyjnym (art. 307 p.r.).

Jak było wcześniej

Dotychczas, co do zasady, sprawy wynikające z zaskarżenia czynności fraudacyjnych rozstrzygał sędzia-komisarz. Zażalenie na jego postanowienie trzeba było złożyć do sądu upadłościowego lub restrukturyzacyjnego. Ten orzekał jako sąd pierwszej instancji. Mankamentem dotychczasowej regulacji był brak wyraźnej podstawy prawnej do udziału syndyka lub zarządcy. Nie zostali oni określeni wprost jako uczestnicy postępowania. Szczególne wątpliwości budziło prawo tych ostatnich do zaskarżania postanowienia sędziego-komisarza. Na gruncie poprzedniego stanu prawnego – co podkreślono w uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej (Dz.U. z 2021 r., poz. 1080, projekt: druk nr 1016, Sejm IX kadencji)– zagrożone były zatem gwarancje procesowe uczestników postępowania.

O co toczy się postępowanie?

Zakresem przedmiotowym postępowania objęte są żądania o nakazanie przekazania do masy upadłości lub masy sanacyjnej przedmiotu czynności bezskutecznej z mocy samego prawa (art. 126, 127, 128a p.u. oraz art. 304 p.r.). Obejmuje ono także żądania z mocy już wydanego orzeczenia, uznającego określoną czynność za bezskuteczną (na podstawie 527 k.c., art. 128 lub 130 p.u.), jak i z mocy wydanego orzeczenia ustalającego bezskuteczność czynności z mocy prawa (art. 189 k.p.c.). Aby można było wytoczyć powództwo, nie może być stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem przekazania składników majątkowych do masy.

Przebieg postępowania

Postępowanie jest inicjowane przez syndyka albo zarządcę. Są oni wyłącznie i ustawowo legitymowani do wytoczenia powództwa. Pozew obejmuje nakazanie przez sąd osobie trzeciej – posiadaczowi przedmiotu czynności bezskutecznej, przekazania go do masy upadłości lub masy sanacyjnej. Powództwo może być wytoczone w razie odmowy wykonania obowiązku przekazania, na wyraźne wezwanie syndyka lub zarządcy, jak również w braku wcześniejszego stwierdzenia obowiązku przekazania przedmiotu bezskutecznej czynności prawomocnym orzeczeniem.

Sąd może zabezpieczyć powództwo przez ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania objętych nim składników majątkowych. W praktyce sprawia to, że problematyczne będzie stosowanie innych sposobów zabezpieczenia, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego.

Powództwo wnosi się za pomocą systemu teleinformatycznego Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ). W KRZ zamieszcza się także wszelkie pisma i orzeczenia.

Organ rozpoznający sprawę

Sprawę z powództwa o nakazanie przekazania do masy upadłościowej lub sanacyjnej, rozstrzyga sąd upadłościowy lub restrukturyzacyjny w składzie jednego sędziego (art. 150 ust. 1 p.u. oraz art. 14 ust. 2 p.r.), wydając wyrok. Nie stosuje się art. 219 p.u. oraz art. 197 p.r. Postępowanie z powództwa o zaskarżenie bezskutecznej czynności toczy się bowiem poza tokiem formalnego postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego, podobnie jak postępowanie o wyłączenie z masy upadłości (art. 74 p.u.). Wyrok podlega zaskarżeniu apelacją do sądu drugiej instancji – sądu okręgowego (art. 307 ust. 4 p.r.). W zakresie postępowania międzyinstancyjnego, stosuje się przepisy p.u. oraz p.r., które zastępują odpowiednie przepisy k.p.c.

Podsumowanie

Zmiany w omawianym obszarze wyjaśniają szereg wątpliwości co do gwarancji procesowych stron w tym specyficznym postępowaniu. Lakoniczna formuła przepisów i umieszczenie powództwa na styku norm procesowych i materialnoprawnych, będą rodzić szereg trudności interpretacyjnych i praktycznych.

Niniejszy tekst stanowi wyciąg z komentarza praktycznego przygotowanego przez autora dla wydawnictwa Wolters Kluwer. Pełna wersja komentarza jest dostępna dla użytkowników systemu LEX pod adresem:

https://sip.lex.pl/#/publication/470176297/filipiak-patryk-zaskarzanie-czynnosci-dluznika-lub-upadlego-na-podstawie-art-134-p-u-oraz-art-307…?keyword=patryk%20filipiak&cm=SREST

Portal tworzony przez:

FilipiakBabicz.com

Obserwuj nas

Follow us

Posłuchaj podcastu ResTrue Talks.