Ochrona umów o podstawowym znaczeniu dla przedsiębiorstwa dłużnika

Pierwszego grudnia 2021 r. weszły w życie zmiany w ustawie Prawo restrukturyzacyjne (p.r.). Jedne z najistotniejszych dotyczą modyfikacji treści art. 256 p.r., który chroni wybrane umowy dłużnika. Taka ochrona umożliwia ustabilizowanie jego sytuacji i skupienie się na poprawie sytuacji ekonomicznej.

Art. 256 ust. 1 p.r. dotyczy m.in. wypowiedzenia przez wynajmującego lub wydzierżawiającego umowy najmu, dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których jest prowadzone przedsiębiorstwo dłużnika, bez zezwolenia rady wierzycieli (albo sędziego-komisarza w przypadku braku powołania rady wierzycieli). Mówi on o tym, że jest to niedopuszczalne od dnia otwarcia postępowania do dnia jego zakończenia albo uprawomocnienia się postanowienia o jego umorzeniu. To rozwiązanie chroni przedsiębiorstwo dłużnika przed koniecznością fizycznej zmiany jego położenia.

Katalog umów objętych ochroną

Przed nowelizacją powyższa ochrona, zgodnie z art. 256 ust. 2 p.r., miała odpowiednie zastosowywanie także do umów kredytu w zakresie środków postawionych do dyspozycji kredytobiorcy przed dniem otwarcia postępowania. Obejmowała również umowy leasingu, ubezpieczeń majątkowych, rachunku bankowego, poręczeń, a także umowy obejmujące licencje udzielone dłużnikowi. Katalog ten zamykają gwarancje lub akredytywy wystawione przed dniem otwarcia postępowania.

Wymieniony katalog umów objętych ochroną był poddawany krytyce, jako wybiórczy i niedostosowany do potrzeb dłużników. Problem usunęła nowelizacja, za sprawą której katalog umów został otwarty. Ochronę stosunków umownych rozszerzono na inne umowy o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika. W celu identyfikacji tych umów ustawa nakłada na nadzorcę sądowego (zarządcę) obowiązek sporządzenia ich spisu. Musi on także złożyć je do akt w terminie 3 tygodni od dnia otwarcia postępowania.

Do umów o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika można zaliczyć umowy związane z zapewnieniem dostępu do mediów, komunikacji, czy płatności. W przypadku wielu przedsiębiorców taką umową będzie również umowa dostawy. Wymienić należy również umowy zapewniające dłużnikowi finansowanie (oprócz wprost wymienionych w art. 256 ust. 2 p.r.), w szczególności umowy faktoringu i forfaitingu. W zależności od rodzaju prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej do wymienionych umów można dopisywać kolejne.

Podsumowanie

Zmiana treści art. 256 ust. 2 p.r. ma istotne znaczenie dla praktyki postępowań restrukturyzacyjnych. Wprowadzona zmiana z jednej strony umacnia ochronę interesu dłużników, a z drugiej zwiększa niepewność prawną wierzycieli. Obowiązek sporządzenia katalogu umów o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa spoczywa jednak w ręku nadzorcy sądowego (zarządcy), co powinno skutecznie ograniczyć nadużycia. Otwarcie katalogu chronionych stosunków umownych należy zatem ocenić pozytywnie.

Niniejszy tekst stanowi wyciąg z komentarza praktycznego przygotowanego przez autora dla wydawnictwa Wolters Kluwer. Pełna wersja komentarza jest dostępna dla użytkowników systemu LEX pod adresem: https://sip.lex.pl/?_ga=2.27420284.1127814320.1657198874-771045044.1657090318#/publication/470181826