Postępowanie o zatwierdzenie układu a bieg terminu przedawnienia

Jak wygląda sytuacja wierzyciela w postępowaniu o zatwierdzenie układu (PZU) w zakresie terminu biegu przedawnienia? Prawo restrukturyzacyjne nic na ten temat nie mówi.

Prawo restrukturyzacyjne nie opisuje wpływu zainicjowania PZU na bieg terminu przedawnienia wierzytelności objętych układem. Regulacja ustawowa, przewidująca zawieszenie biegu terminu przedawnienia, jest stosowana jedynie w przypadku postępowania sanacyjnego, układowego oraz przyspieszonego postępowania układowego (art. 259 ust. 4 p.r., art. 312 ust. 6 p.r). Jak zatem wygląda sytuacja wierzyciela w PZU?

Uznanie długu

W przypadku postępowania o zatwierdzenie układu stosujemy ogólne przepisy Kodeksu cywilnego regulujące wpływ określonych zachowań dłużnika na bieg terminu przedawnienia (art. 123 k.c.). Jednym z nich jest oświadczenie o uznaniu długu. Dlatego badając problematykę przedawnienia roszczenia w czasie PZU, trzeba ustalić, czy w toku czynności restrukturyzacyjnych dłużnik złożył oświadczenie o uznaniu zadłużenia.

Zgodnie z art. 226a ust. 1 p.r., po sporządzeniu spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego, nadzorca układu może obwieścić o ustaleniu dnia układowego.

Jeżeli dłużnik sporządzi spis wierzytelności przed obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego w PZU, to można przyjąć, że roszczenie zostało przez niego uznane niewłaściwie. W tej sytuacji zachowanie dłużnika odczytać można jako uzewnętrznienie świadomości ciążącego na nim obowiązku świadczenia. Jest to jednocześnie swoiste potwierdzenie, że wierzycielowi służą określone wierzytelności[1]. Istotne jest jednak, aby oświadczenie to dotarło do wierzyciela. W tym momencie trzeba zastrzec, że skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia roszczenia wskazanego w spisie wierzytelności wystąpi pod jednym warunkiem. Stanie się to w momencie, kiedy wierzyciel uzyska wiedzę o umieszczeniu służącej mu wierzytelności w takim wykazie.  Wierzyciel może bowiem w takim przypadku zasadnie przyjmować, że dłużnik ma świadomość istnienia zobowiązania i wolę jego spełnienia[2].

Jeśli zatem w toku PZU dłużnik umieścił wierzytelność w przygotowanym spisie wierzytelności, natomiast wierzyciel zapoznał się z treścią karty obejmującej wierzytelność (np. zapoznał się ze spisem wierzytelności złożonym do akt prowadzonych w systemie teleinformatycznym KRZ), można przyjąć, że dłużnik złożył oświadczenie o uznaniu swojego długu. Skutek takiego oświadczenia, czyli przerwanie biegu terminu przedawnienia, nastąpiło w momencie zapoznania się przez wierzyciela z takim oświadczeniem.

Zawarcie układu

Celem postępowania o zatwierdzenie układu (art. 210 p.r. i nast.) jest zawarcie przez dłużnika układu z wierzycielami.

Układ przyjęty przez wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym określa sposób wykonania objętych nim zobowiązań dłużnika. Modyfikuje on także prawa i obowiązki dłużnika względem pierwotnej treści obowiązujących dłużnika stosunków prawnych. Treść układu wyznacza na nowo terminy wymagalności wierzytelności, a tym samym początek biegu terminu przedawnienia. Termin płatności liczy się na nowo od dnia płatności wierzytelności zgodnie z treścią układu[3].

Jeżeli restrukturyzacja zobowiązań polega na przesunięciu terminów płatności wierzytelności objętych układem, zrestrukturyzowane wierzytelności, wraz z ewentualnymi odsetkami za opóźnienie, staną się wymagalne w dniu określonym w układzie. Następnego dnia po dacie płatności rozpocznie się bieg terminu przedawnienia wierzytelności (poszczególnych rat zgodnie z harmonogramem opisanym w układzie).

Przerwanie biegu terminu przedawnienia następuje na skutek zatwierdzenia układu. Jest to element końcowy procesu przyjęcia układu. Jako akt konstytutywny układ określa sposób i termin spełnienia świadczenia. Nowy termin spełnienia świadczenia, będący modyfikacją istniejącego zobowiązania, determinuje rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia. Tego rodzaju zasady mają charakter jednolity dla wszystkich wierzytelności układowych. I to bez względu na źródło ich powstania.

Podsumowując, z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu o zatwierdzeniu układu, konieczne będzie ponowne obliczenie terminu przedawnienia.

[1] Por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2004 r., I CK 443/03, LEX nr 358781.

[2] W odniesieniu do wniosku upadłościowego podobny pogląd wyrażono w: P. Poppe, M. Schulz, Przerwanie biegu przedawnienia na skutek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika, PPH 2012 Nr 11, s. 20.

[3] F. Zedler, Wpływ postępowania restrukturyzacyjnego na bieg terminów przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, Polski Proces Cywilny 2017, nr 4, s. 602-611, A.J. Witosz, Układ a kwesta przedawnienia, Doradca Restrukturyzacyjny 2017, nr 4, s. 61-67 oraz R. Szaraniec, Problem przedawnienia zobowiązań publicznoprawnych w toku postępowań restrukturyzacyjnych, Doradca Restrukturyzacyjny 2017, s. 68-71.