Postępowania restrukturyzacyjne w 2021 roku
W minionym roku najbardziej popularne było postępowanie o zatwierdzenie układu. W tym i przyszłym roku ten trend się utrzyma.
Prawo przewiduje cztery rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego. Tak duży wybór umożliwia dłużnikom dostosowanie odpowiedniej procedury do własnych potrzeb. Wstępują oni na ścieżkę restrukturyzacji w różnej sytuacji ekonomicznej. Jedni są zagrożeni niewypłacalnością, inni już niewypłacalni. Można zatem spodziewać się, że popularność poszczególnych postępowań jest wyrównana. Ze statystyk wynika jednak co innego.
PZU i długo nic…
W minionym roku ogłoszono 458 upadłości przedsiębiorców. Ponadto wszczęto 1 867 restrukturyzacji. Przy tym najpopularniejsze okazało się postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU), których w minionym roku otwarto aż 1 605. To aż 85,97 proc. wszystkich restrukturyzacji. Dalej jest przyspieszone postępowanie układowe, których było 151, co stanowi zaledwie 8,09 proc. wszystkich. Z kolei postępowań układowych było 33 (1,77 proc.), a sanacyjnych 78 (4,18 proc.).
Zatem PZU i pozostałe rodzaje postępowań dzieli przepaść, która zapewne pogłębiła się w 2022 r. Bieżący rok upływa pod znakiem kłopotów z funkcjonowaniem Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ). Efektem ubocznym jest jeszcze większa atrakcyjność obwieszczeń o PZU. Obwieszczenie o dniu układowym inicjujące PZU stanowi bowiem jedyną gwarancję otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego w przewidywalnym terminie. Otwarcie pozostałych postępowań wymaga decyzji sądu. Musi ona zostać wydana za pośrednictwem KRZ. Dotychczasowa praktyka pokazuje, że sądy różnie radzą sobie z korzystaniem z rejestru.
Informację o ogólnej liczbie postępowań warto uzupełnić o analizę popularności poszczególnych postępowań wśród osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i spółek.
Jednoosobowe działalności kontra spółki
W Polsce w 2021 r. funkcjonowało trochę ponad ok. 2,5 mln jednoosobowych działalności gospodarczych i ponad 0,5 mln spółek:
Forma działalności | Liczba | Udział | Udział (bez JDG) |
JDG | 2 500 000 | 82,50% | – |
Spółki osobowe | 73 600 | 2,43% | 13,88% |
sp.j. | 32 600 | 1,08% | 6,15% |
sp.p. | 2 400 | 0,08% | 0,45% |
sp.k. | 35 700 | 1,18% | 6,73% |
S.K.A. | 2 900 | 0,10% | 0,55% |
Spółki kapitałowe | 456 693 | 15,07% | 86,12% |
sp. z o.o. | 448 000 | 14,78% | 84,48% |
P.S.A. | 293 | 0,01% | 0,06% |
S.A. | 8 400 | 0,28% | 1,58% |
Suma | 3 030 293 | 100,00% | 100,00% |
Tabela nr 1. Formy działalności. Opracowanie własne na podstawie Raportu Polskie firmy 2021 przygotowanego przez Transparent Data (https://medium.com/blog-transparent-data/polskie-firmy-2021-raport-340fd0954163).
Największą grupę stanowili jednoosobowi przedsiębiorcy. Wśród spółek zdecydowanie dominują spółki kapitałowe (86,12 proc. spółek). W grupie spółek kapitałowych prym wiodą spółki z o.o. – jest ich niecałe 0,45 mln. Najmniej liczną grupą stanowią proste spółki akcyjne. To najnowsza, wprowadzona w minionym roku, propozycja ustawodawcy spośród dostępnych form działalności.
Szczegółowa struktura postępowań
Uwzględniając powyższe zestawienie warto przyjrzeć się szczegółowej strukturze podmiotowej postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych:
Forma działalności | Postępowanie upadłościowe | Postępowanie o zatwierdzenie układu |
Przyspieszone postępowanie układowe | Postępowanie układowe | Postępowanie sanacyjne | |||||
JDG | 98 | 21,40% | 1 018 | 63,43% | 101 | 66,89% | 16 | 48,48% | 50 | 64,10% |
Spółki osobowe | 32 | 6,99% | 49 | 3,05% | 6 | 3,97% | 1 | 3,03% | 0 | 0,00% |
– sp.j. | 12 | 2,62% | 25 | 1,56% | 4 | 2,65% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% |
– sp.p. | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% |
– sp.k. | 19 | 4,15% | 24 | 1,50% | 2 | 1,32% | 1 | 3,03% | 0 | 0,00% |
– S.K.A. | 1 | 0,22% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% |
Spółki kapitałowe | 310 | 67,69% | 527 | 32,83% | 44 | 29,14% | 16 | 48,48% | 28 | 35,90% |
– sp. z o.o. | 279 | 60,92% | 485 | 30,22% | 38 | 25,17% | 14 | 42,42% | 23 | 29,49% |
– P.S.A. | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% |
– S.A. | 31 | 6,77% | 42 | 2,62% | 6 | 3,97% | 2 | 6,06% | 5 | 6,41% |
Inne | 18 | 3,93% | 11 | 0,69% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% |
Suma | 458 | 100,00% | 1 605 | 100,00% | 151 | 100,00% | 33 | 100,00% | 78 | 100,00% |
Tabela nr 2: Szczegółowa struktura postępowań. Opracowanie własne na podstawie danych MS.
Z powyższej analizy można wyciągnąć następujące wnioski:
– Pomimo dominującej liczby jednoosobowych spółek, najwięcej upadłości ogłoszono wobec dłużników działających w formie spółek kapitałowych. Wynika to najprawdopodobniej z tego, że przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi, jeśli decydują się na ogłoszenie upadłości, wybierają ścieżkę upadłości konsumenckiej. Wymaga to jednak uprzedniego zakończenia działalności gospodarczej. W 2021 r. zamknięto 163 056 jednoosobowych działalności.
– Z restrukturyzacji korzystają przede wszystkim jednoosobowi przedsiębiorcy, co wynika z ich dużej liczby w porównaniu do liczby spółek. Oprócz postępowania układowego ok. 2/3 postępowań restrukturyzacyjnych dotyczy jednoosobowych działalności.
– Popularność postępowań wśród podmiotów wskazanych w tabeli nr 2 nie odzwierciedla struktury przedstawionej w tabeli nr 1. Uwzględniając proporcje wynikające z tabeli nr 1, udział jednoosobowych działalności w ogóle postępowań restrukturyzacyjnych powinien być wyższy. Oznacza to, że przedsiębiorcy działający w takiej formie relatywnie rzadziej decydują się na restrukturyzację. Może to wynikać przede wszystkim z mniejszego zaawansowania tego typu działalności, a także wybierania ścieżki upadłości konsumenckiej.
– Spółki kapitałowe (a przede wszystkim spółki z o.o.) relatywnie częściej decydują się na restrukturyzację. Wynika to najpewniej nie tylko z większego ryzyka gospodarczego podejmowanego w ramach spółek kapitałowych, ale także z rygorystycznych zasad odpowiedzialności członków zarządu sp. z o.o. (art. 299 Kodeksu spółek handlowych).
Podsumowanie
PZU działało najpierw w formie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego wprowadzonego przepisami Tarczy 4.0, a od grudnia 2021 r. zostało przeniesione do Prawa restrukturyzacyjnego. Problemy z funkcjonowaniem KRZ oraz liczne zalety PZU, pozwoliły temu postępowaniu utrzymać dominację również w 2022 r. Należy oczekiwać, że również w 2023 r. pozycja PZU, jako najpopularniejszego postępowania restrukturyzacyjnego, zostanie utrzymana.