Skutki nieuzyskania wymaganej większości głosów w głosowaniu nad układem w postępowaniu restrukturyzacyjnym

WPROWADZENIE

Podstawowym celem każdego postępowania restrukturyzacyjnego jest przyjęcie przez wierzycieli układu. Głosowanie nad układem jest zatem kluczowym etapem każdej restrukturyzacji. Przeprowadzenie głosowania poprzedzone jest opracowaniem propozycji układowych oraz przygotowaniem planu restrukturyzacyjnego przez doradcę restrukturyzacyjnego. Najistotniejszą rolę w głosowaniu pełnią jednak niewątpliwie wierzyciele. To przede wszystkim oni decydują o ewentualnym sukcesie tej fazy naprawy przedsiębiorstwa. Z tego powodu ważne jest, aby propozycje układowe oparte były na rzetelnych danych, pozwalających na przygotowanie realistycznej prognozy zysków i strat w okresie wykonywania układu. Dłużnik musi skutecznie przekonać swoich wierzycieli do nowej wizji biznesu. Wspiera go w tym doradca restrukturyzacyjny, który przygotowuje opinię w przedmiocie możliwości wykonania zaproponowanego układu.

STATYSTYKI DOTYCZĄCE ZAWARTYCH UKŁADÓW

Statystyki Ministerstwa Sprawiedliwości w zakresie postępowań restrukturyzacyjnych pokazują, że przekonanie wierzycieli do przyjęcia określonych propozycji spłaty zadłużenia nie jest łatwym zadaniem. Analiza danych za pierwsze półrocze 2022 r. prowadzi do wniosku, że w sądach zarejestrowano aż 647 spraw prowadzonych na podstawie przepisów o postępowaniu o zatwierdzenie układu (z czego przeważająca większość dotyczyła uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, wprowadzonego na czas pandemii COVID-19). Po zmianach, wprowadzonych w grudniu 2021 r., pozostaje ono najbardziej popularnym postępowaniem restrukturyzacyjnym. Statystyki pokazują także, że tylko 49% stanowiły sprawy, w których przyjęto układ i złożono następnie wniosek o zatwierdzenie układu (w statystykach określono jako „zatwierdzenie układu”, „odmowa zatwierdzenia” albo „umorzenie”). Pozostałe 51% spraw to postępowania, w których wierzyciele zagłosowali przeciwko układowi. Dokonano obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym) albo w KRZ (w postępowaniu o zatwierdzenie układu) w celu otrzymania ochrony przeciw egzekucyjnej bez podjęcia prób głosowania nad układem, zwrócono wniosek albo w inny sposób załatwiono sprawę.

ZASADY PRZYJĘCIA UKŁADU

Od 1 grudnia 2021 r. prawo restrukturyzacyjne przewiduje jednolite zasady przyjęcia układu w postępowaniu pozasądowym (postępowaniu o zatwierdzenie układu) oraz postępowaniu sądowym (przyśpieszonym postępowaniu układowym, postępowaniu układowym i postępowaniu sanacyjnym). Zgodnie z art. 119 ust 1 p.r. przyjęcie układu następuje wtedy, gdy za jego przyjęciem wypowie się większość głosujących wierzycieli (ponad 50% spośród tych, którzy oddali ważne głosy), mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom (wierzyciele, którzy oddali głosy za przyjęciem układu, dysponują ponad 2/3 kapitału przysługującego wierzycielom, którzy oddali ważne głosy).

W przypadku głosowania w grupach układ zostaje przyjęty, jeżeli w każdej grupie wypowie się za nim większość głosujących wierzycieli z tej grupy, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności, przysługujących głosującym wierzycielom z tej grupy. Istotne jest jednak, że nawet gdyby w którejś z grup propozycje układowe nie zostały zaakceptowane, wciąż jest jeszcze szansa na przyjęcie układu. Stanie się tak, jeżeli wierzyciele, którzy zagłosowali za układem, mają łącznie dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom a wierzyciele z grup, które wypowiedziały się przeciw przyjęciu układu, zostaną zaspokojeni na podstawie układu w stopniu nie mniej korzystnym niż w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego.

Obliczając wyniki głosowania, uwzględnia się jedynie wierzycieli aktywnych, tj. takich, którzy oddali ważny głos (za albo przeciwko układowi). Dotychczas w postępowaniu o zatwierdzenie układu (w tym uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym) dłużnik musiał uzyskać odpowiednią większość w odniesieniu do wierzycieli uprawnionych do głosowania (a więc niezależnie od tego czy wszyscy zdecydowali się wypowiedzieć co do propozycji dłużnika). Podsumowując, aktualne reguły sprzyjają dłużnikowi w uzyskaniu pozytywnego dla niego rozstrzygnięcia.

BRAK PRZYJĘCIA UKŁADU – POSTĘPOWANIA SĄDOWE

W przypadku gdy przedsiębiorcy, znajdującemu się w toku sądowej restrukturyzacji (w ramach przyśpieszonego postępowania układowego, postępowania układowego, postępowania sanacyjnego), nie uda się osiągnąć wymaganych większości, sąd zobowiązany jest umorzyć postępowanie restrukturyzacyjne. Ważne jest to, że w przypadku postępowań sądowych ustawodawca nie przewidział możliwości ponownego głosowania nad układem w przypadku niepowodzenia (nie jest już możliwa zmiana propozycji układowych na takie, które mogłyby uzyskać aprobatę wierzycieli). Należy zatem pamiętać o generalnej zasadzie: jedno postępowanie – jedno głosowanie.

Brak przyjęcia układu stwierdza postanowieniem sędzia-komisarz. Postanowienie sędziego-komisarza jest niezaskarżalne. Jeżeli przedsiębiorca nie zgadza się z wynikami głosowania, w szczególności z oceną ważności głosu albo z ustaleniami w zakresie istnienia wyłączenia uprawnienia do głosowania nad układem – musi on zaczekać na rozstrzygnięcie sądu restrukturyzacyjnego. Sędzia-komisarz przekazuje bowiem akta sądowi w celu wydania postanowienia umarzającego postępowanie restrukturyzacyjne (na podstawie art. 165 ust. 5 p.r. albo art. 325 ust. 1 pkt 3 p.r.). W terminie dwóch tygodni od doręczenia postanowienia wraz z uzasadnieniem dłużnik może wnieść zażalenie na postanowienie o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego. Sąd II instancji może wówczas rozpoznać niezaskarżalne postanowienie sędziego-komisarza (na podstawie art. 209 p.r. w oparciu o art. 380 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c.).

Jeżeli postanowienie o umorzeniu postępowania zostało wydane na posiedzeniu niejawnym, restrukturyzowany przedsiębiorca nie musi poprzedzać zażalenia wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia. W przypadku gdy postanowienie zapadło na rozprawie, taki wniosek jest konieczny. Zażalenie wnosi się do sądu okręgowego za pośrednictwem sądu restrukturyzacyjnego i podlega ono opłacie w kwocie 200 zł (art. 75 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych; jeżeli złożono wniosek o sporządzenie uzasadnienia opłata będzie pomniejszona o uiszczoną już opłatę).

BRAK PRZYJĘCIA UKŁADU – POSTĘPOWANIE O ZATWIERDZENIE UKŁADU

Brak przyjęcia układu stwierdza nadzorca układu na podstawie przeprowadzonego głosowania. Ustawa nie przewiduje obowiązku przekazania tej informacji w konkretnej formie (w przeciwieństwie do stwierdzenia przyjęcia układu, które jest głównym elementem sprawozdania nadzorcy układu uregulowanego w art. 220 p.r.). Wobec prowadzenia przez nadzorcę układu, akt postępowania o zatwierdzenie układu w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe (od 1 grudnia 2021 r.), zasadne jest stwierdzenie tego faktu co najmniej w formie zarządzenia pozasądowego organu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 listopada 2021 r. w sprawie sposobu i trybu prowadzenia i udostępniania akt oraz zbioru dokumentów w postępowaniu o zatwierdzenie układu, gdy układ nie został przyjęty, należy zakreślić sprawę prowadzoną przez nadzorcę układu jako zakończoną w przypadku. Ma to służyć celom informacyjnym i porządkującym przebieg postępowania.

Dłużnik powinien pamiętać, że to on jest uprawniony do złożenia do sądu wniosku o zatwierdzenie układu. Może taki wniosek złożyć również wtedy, gdy nie zgadza się ze stanowiskiem nadzorcy układu o braku przyjęcia układu. Wówczas oceny ważności głosowania dokona sąd restrukturyzacyjny.

PODSUMOWANIE

Brak przyjęcia układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym prowadzi zasadniczo do zakończenia tego postępowania. Dlatego istotne jest, aby dłużnik proponujący układ włożył niezbędny wysiłek w przekonanie swoich wierzycieli, że mimo zagrożenia niewypłacalnością, jest on w stanie wywiązać się przynajmniej z części swoich zobowiązań. To bowiem głównie w rękach wierzycieli spoczywają losy każdego postępowania restrukturyzacyjnego.