Czas trwania ochrony w postępowaniu o zatwierdzenie układu z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego

Nowe PZU

Postępowanie o zatwierdzenie układu w obecnej formule, nazywane też postępowaniem o  zatwierdzenie układu 2.0, charakteryzuje się szybkością i pozasądowym trybem. W  odróżnieniu od pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych daje szansę na przeprowadzenie głosowania i zawarcie układu na wczesnym etapie, bez oczekiwania na otwarcie przez sąd. Pod tym względem, ma przewagę chociażby nad postępowaniem sanacyjnym, którego rezultaty – wprawdzie znacznie donioślejsze – nie są możliwe do osiągnięcia w tak krótkim czasie.

Ochrona w związku z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego

Od dnia obwieszczenia przez nadzorcę o dniu układowym w  Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ) dłużnikowi przysługuje ochrona, składająca się z dwóch elementów: zakazu wypowiadania umów z art. 256 p.r. oraz ochrony egzekucyjnej z  art. 312 p.r. Te środki bez wątpienia sprzyjają popularności PZU, które jest najczęściej wybieraną formą postępowania restrukturyzacyjnego. Ochrona przed egzekucją następuje z mocy prawa, od dnia obwieszczenia w KRZ. Tak samo jest w przypadku zakazu wypowiadania umów najmu, dzierżawy itp. Natomiast ich katalog jest otwarty, ale chodzi o takie umowy, jak np. faktoring oraz wszelkie inne kontrakty, bez których dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa jest niemożliwe.

Ochrona nie przysługuje w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu bez dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego. Decyzja o dokonaniu obwieszczenia należy do dłużnika. Postępowanie o zatwierdzenie układu może zatem toczyć się w dwóch wariantach – z ochroną lub bez niej (bez obwieszczenia). Ten drugi tryb będzie stosowany z reguły, gdy dłużnik już wcześniej – w okresie poprzedzających 10 lat – skorzystał z ochrony, jaką daje obwieszczenie.

Dzień układowy w PZU- co to takiego?

Punktem wyjścia dla prawidłowego określenia czasu trwania skutków obwieszczenia jest zrozumienie relacji między dniem układowym, a obwieszczeniem o jego ustaleniu w KRZ. Dzień układowy dzieli wierzytelności dłużnika na objęte układem – powstałe przed nim oraz nieobjęte – powstałe w tym dniu lub później. Może zostać wyznaczony na dzień nie wcześniejszy niż 3 miesiące i nie późniejszy niż dzień przed złożeniem wniosku o  zatwierdzenie układu. Natomiast, zgodnie z art. 226g p.r., skutki obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego wygasają z mocy prawa, jeżeli w terminie czterech miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia dłużnik nie złoży do sądu wniosku o zatwierdzenie układu.

Ile trwa ochrona, którą gwarantuje nowe PZU?

Dzień układowy może zatem zostać wyznaczony najwcześniej na 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu. Natomiast, zgodnie z przepisami, ochrona dłużnika trwa 4 miesiące od dnia dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, a po upływie terminu skutki obwieszczenia wygasają z mocy samego prawa, przy czym możliwe jest wcześniejsze uchylenie skutków obwieszczenia przez sąd. Ochrona dłużnika przed egzekucją i wypowiadaniem umów jest bezpośrednim skutkiem obwieszczenia o dniu układowym, nie zaś samego dnia układowego.

Dzień układowy, a dzień obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego

Rozbieżność pomiędzy 4-miesięcznym okresem ochrony a 3 miesiącami na złożenie wniosku o zatwierdzenie układu (liczonymi od dnia układowego), powoduje trudności interpretacyjne. Problem sprowadza się do pytania, czy dzień układowy może być późniejszy niż dzień obwieszczenia o  nim? Aktualnie funkcjonują na ten temat dwa poglądy. Zgodnie z jednym z  nich obwieszczenie o dniu układowym nie powinno przypadać później niż dzień układowy, z uwagi np. na konieczność sporządzenia spisu wierzytelności, do którego przygotowania potrzebne jest ustalenie dnia układowego (nie jest możliwe przygotowanie spisu „na przyszłość”). W tym wypadku pojawia się jednak pytanie o sens dodatkowego miesiąca ochrony, przypadającego po upływie terminu na wniosek o zatwierdzenie układu.

Jedną z możliwych odpowiedzi jest uznanie, że ochrona trwa w takim wypadku nie 4, a 3 miesiące. Przyjęcie tezy o skróconym, 3-miesięcznym okresie ochrony, jest jednak trudne do pogodzenia z art. 226g p.r., który stanowi wprost, że wniosek może być złożony w okresie 4, nie natomiast 3 miesięcy od dnia obwieszczenia. Zwolennicy praktyki ustalania dnia układowego na dzień późniejszy niż obwieszczenie sprzeciwiają się m.in. argumentowi odwołującemu się do spisu wierzytelności. Podnoszą, że spis wierzytelności aktualizuje się dopiero w momencie głosowania nad układem.

Początek ochrony, którą gwarantuje PZU, jest tożsamy z dniem obwieszczenia. Natomiast kończy się ona wraz z prawomocnym umorzeniem postepowania z wniosku o zatwierdzenie układu albo wraz z zakończeniem postępowania o  zatwierdzenie układu. W przypadku, gdy wniosek o zatwierdzenie układu nie zostanie złożony, ochrona wygasa po 4 miesiącach.

Podsumowanie

Obecna regulacja pozostawia wiele wątpliwości i niewyjaśnionych kwestii praktycznych. Szeroka ochrona, jaką daje nowe PZU, jest silna, ale i ograniczona czasowo. Wygasa z mocy prawa w  terminie 4 miesięcy od dnia obwieszczenia, o ile dłużnik nie złoży do sądu wniosku o  zatwierdzenie układu. Tak krótki czas ochrony narzuca na dłużnika oraz nadzorcę obowiązek sprawnego prowadzenia postępowania. Stanowi on również bezpiecznik zapobiegający nadużyciom przez dłużnika przywilejów, jakie gwarantuje mu nowe PZU.

Wada ustawy, powodująca rozbieżne interpretacje, została dostrzeżona w toku prac nad nowelizacją prawa restrukturyzacyjnego. W projekcie ustawy opublikowanym 8 lutego 2023 r. zmieniono definicję dnia układowego (przypada na dzień nie wcześniejszy niż 4 miesiące przed złożeniem wniosku o zatwierdzenie układu), nie będzie także możliwe wyznaczenie go na dzień późniejszy niż obwieszczenie. Ponadto sprecyzowano, że postępowanie o zatwierdzenie układu umarza się z mocy prawa, jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia układowego nie wpłynie do sądu wniosek o zatwierdzenie układu.