Jak wyglądają poszczególne etapy PZU w systemie KRZ, w tym opracowanie i przygotowanie propozycji układowych? Jak głosować za pośrednictwem KRZ?
Przebieg Postępowania o zatwierdzenie układu (PZU), składa się z kilku etapów. PZU to atrakcyjna alternatywa dla przedsiębiorców borykających się z trudnościami finansowymi. Jest dobrym rozwiązaniem dla firm, które pragną uniknąć upadłości i zachować kontrolę nad swoim przedsiębiorstwem, jednocześnie szanując interesy swoich wierzycieli.
Wybór doradcy restrukturyzacyjnego
Pierwszym i jednym z najważniejszych kroków w postępowaniu o zatwierdzenie układu jest wybór nadzorcy układu (dalej także jako: “nadzorca”). Zgodnie z przepisami prawa restrukturyzacyjnego, nadzorcą może być jedynie osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Nie każdy jednak może pełnić tę funkcję. Art. 24 ust. 2 p.r. wprowadza w tym zakresie istotne ograniczenia. Na przykład nadzorcą układu nie może być wierzyciel dłużnika, ani sam dłużnik. Jest to istotne zabezpieczenie, które ma na celu uniknięcie konfliktu interesów oraz zapewnienie transparentności i obiektywizmu postępowania. Dla przedsiębiorcy, który chce przystąpić do postępowania o zatwierdzenie układu, wybór odpowiedniego doradcy restrukturyzacyjnego to kluczowy moment. To właśnie od kompetencji, doświadczenia i zdolności negocjacyjnych nadzorcy może zależeć sukces całego postępowania.
Przygotowanie dokumentów
Kolejny krok po wyborze nadzorcy, jeśli w ramach PZU dłużnik planuje obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego, to przygotowanie niezbędnych dokumentów, czyli:
– spisu wierzytelności – zawierającego wykaz wszystkich zobowiązań przedsiębiorcy, powstałych przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego wraz z odsetkami, a także wierzytelności warunkowe,
– spisu wierzytelności spornych – który obejmuje zobowiązania, co do których istnieją spory pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami,
– wstępnego planu restrukturyzacyjnego – stanowiącego projekt działań, które przedsiębiorca zamierza podjąć w celu poprawy swojej sytuacji finansowej (plan ten wskazuje, jakie kroki zostaną podjęte, aby firma mogła zrealizować zobowiązania wobec wierzycieli),
– sprawozdania finansowego sporządzonego na dzień przypadający w okresie 30 dni przed dniem złożenia wniosku albo uzasadnienie przyczyn jego niezałączenia – który przedstawia aktualną sytuację finansową przedsiębiorstwa.
Dokonanie obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego
Po sporządzeniu wszystkich wymaganych dokumentów i ustaleniu daty dnia układowego z dłużnikiem, doradca restrukturyzacyjny wprowadza informacje do systemu Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ), gdzie w drodze zarządzenia zgłasza ustalenie dnia układowego. Ta czynność automatycznie generuje sygnaturę oraz otwiera akta sprawy w systemie. Kolejnym krokiem jest złożenie do akt sprawy spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych, wstępnego planu restrukturyzacyjnego oraz sprawozdania finansowego. Ponadto doradca restrukturyzacyjny, już jako nadzorca układu, dołącza do akt sprawy oświadczenie o braku przeszkód do prowadzenia postępowania oraz kopię ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC).
Po spełnieniu tych warunków nadzorca może dokonać obwieszczenia w systemie KRZ. Obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego w KRZ to znak, że formalnie rozpoczyna się PZU. Od tego momentu dłużnik uzyskuje ochronę przed działaniami egzekucyjnymi wierzycieli. W praktyce oznacza to, że wszelkie postępowania egzekucyjne ulegają zawieszeniu. Obwieszczenie jest dostępne dla każdego z poziomu Portalu Publicznego KRZ w zakładce „tablica obwieszczeń”. Stanowi ono także sygnał dla wierzycieli, że przedsiębiorca rozpoczął proces restrukturyzacji, a ich wierzytelności mogą nim być objęte.
Marginalnie wskazać należy, że możliwe jest także przeprowadzenie PZU bez obwieszczania o ustaleniu dnia układowego. Będzie się to jednak wiązało z brakiem ochrony przeciwegzekucyjnej.
Opracowanie propozycji układowych
Po wyborze nadzorcy układu, wprowadzeniu dokumentów i dokonaniu obwieszczenia, nadchodzi moment kluczowy dla całego postępowania – przygotowanie planu restrukturyzacyjnego i wypracowanie propozycji układowych. Na tym etapie postępowania dłużnik wraz z nadzorcą układu tworzą szczegółowy plan restrukturyzacji zawierający działania naprawcze, które wpłyną na poprawę sytuacji dłużnika, a następnie wykonanie układu.
Propozycje układowe to propozycja spłaty zadłużenia przedsiębiorcy. Tutaj liczy się precyzyjne określenie, jak dłużnik zamierza spłacić swoje zobowiązania. Nie mogą one jednak obejmować wyłącznie oczekiwań dłużnika. Muszą być także realne i wykonalne. Wierzyciele będą uważnie analizować, czy zaproponowane warunki są dla nich korzystne i czy przedsiębiorca jest w stanie ich dotrzymać. Każda propozycja musi być kompromisem między możliwościami dłużnika, a oczekiwaniami wierzycieli. To moment, w którym przygotowane propozycje układowe mogą zadecydować o przyszłości firmy – o tym, czy utrzyma się w obrocie gospodarczym, czy też konieczne będzie przeprowadzenie innego postępowania restrukturyzacyjnego, albo nawet upadłości.
Restrukturyzacja zobowiązań dłużnika może przyjąć różne formy. Może to być:
- odroczenie terminu spłaty długu, dające dłużnikowi więcej czasu na uregulowanie zobowiązań;
- rozłożenie płatności na mniejsze raty, co łagodzi obciążenia finansowe;
- redukcja kwoty zadłużenia, co zmniejsza całkowitą sumę do spłaty;
- przekształcenie długu na udziały lub akcje, co oznacza, że wierzyciele stają się współwłaścicielami firmy;
- zmiana lub usunięcie zabezpieczeń, które chroniły wierzyciela, np. hipoteki czy zastawu.
Jeśli restrukturyzacja ma dotyczyć wierzytelności wierzycieli publicznoprawnych (najczęściej jest to Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub Urząd Skarbowy), konieczne jest przeprowadzenie testu prywatnego wierzyciela. Jego celem jest sprawdzenie czy warunki spłaty zobowiązań zaproponowane w ramach układu byłyby akceptowalne dla prywatnych wierzycieli w normalnych warunkach rynkowych. Aby to osiągnąć, przeprowadza się szczegółową analizę.
Propozycje układowe mogą przewidywać także podział wierzycieli na różne grupy, które odzwierciedlają specyfikę ich interesów.
Głosowanie nad układem
Po ustaleniu propozycji układowych, rozsyłane są one do wierzycieli w formie kart. W tym miejscu warto wskazać, że nadzorca ma obowiązek umieścić w aktach postępowania kartę do głosowania dla każdego wierzyciela. W takim wypadku wierzyciele sami muszą pobrać kartę z systemu oraz ją uzupełnić.
Dobrą praktyką jest, gdy nadzorca umieszcza wypełnione już karty do głosowania, co znacznie zmniejsza prawdopodobieństwo ich błędnego wypełnienia. Nie jest to jednak wymóg ustawowy.
Nadzorca układu ma obowiązek udzielić wierzycielom niezbędnych instrukcji dotyczących sposobu oddania głosu. W związku z tym, do kart do głosowania oraz pozostałych dokumentów kierowanych do wierzycieli, dołącza on pouczenie, które ma pomóc w poruszaniu się po systemie. Warto jednak zauważyć, że procedura głosowania w KRZ budzi wiele kontrowersji – system, choć kluczowy w postępowaniu, okazuje się mało intuicyjny.
Po zebraniu wszystkich głosów nadzorca przystępuje do ich zliczenia. Kluczowe jest tutaj spełnienie dwóch warunków. Aby układ został przyjęty, musi uzyskać poparcie co najmniej połowy plus jednego głosującego wierzyciela, którzy jednocześnie reprezentują co najmniej 2/3 sumy wierzytelności.
Zatwierdzenie układu
Po pomyślnie przeprowadzonym głosowaniu, dłużnik składa do sądu wniosek o zatwierdzenie układu, w którym zgodnie z art. 219 ust. 1 pkt 1-3 muszą znaleźć się dane dłużnika umożliwiające jednoznaczną identyfikację, propozycje układowe oraz wynik głosowania. Ponadto, do wniosku dłużnik dołącza: zebrane przez nadzorcę układu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe karty do głosowania, wraz z pełnomocnictwami koniecznymi dla wykazania uprawnienia do oddania głosu oraz informacją, czy w stosunku do wierzyciela nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 116 p.r. Karty do głosowania winny być uszeregowane zgodnie z kolejnością przyjętą w spisie wierzytelności sporządzonym przez nadzorcę układu.
Dodatkowo należy przedłożyć także dowód wysłania co najmniej na trzy tygodnie przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu informacji o sposobie głosowania. Powinien zostać wysłany razem z pouczeniem o sposobie uwierzytelnienia się w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe i sposobie wypełnienia karty do głosowania lub zawiadomienia o terminie zgromadzenia wierzycieli wierzycielom, którzy nie oddali głosu, a także otrzymane przez nadzorcę układu dowody doręczenia informacji i zawiadomień.
Choć postępowanie ma charakter pozasądowy, to właśnie sąd ostatecznie zatwierdza układ. Wniosek o zatwierdzenie układu dłużnika wraz ze sprawozdaniem nadzorcy układu pozwala uzyskać pełen obraz przebiegu postępowania. Dlatego musi być sporządzony rzetelnie i zgodnie z wymogami zawartymi w ustawie. Sąd nie ingeruje w szczegóły układu, lecz sprawdza, czy został on zawarty zgodnie z przepisami i nie narusza praw wierzycieli. Jeśli sąd uzna, że wszystkie formalności zostały dochowane, wydaje postanowienie o zatwierdzeniu układu. Po jego uprawomocnieniu się, układ staje się prawnie wiążący dla dłużnika i wierzycieli.
Dostęp do akt
Dostęp do akt restrukturyzacyjnych jest niezwykle ważny dla wierzyciela, który chce mieć kontrolę nad przebiegiem postępowania. Od grudnia 2020 roku akta są dostępne wyłącznie w formie elektronicznej w KRZ. To oznacza, że dokumenty złożone w postaci cyfrowej można przeglądać online. Aby uzyskać dostęp do akt w postępowaniu o zatwierdzenie układu należy złożyć w KRZ odpowiedni wniosek (pismo ogólne nr 70033) z podaniem sygnatury sprawy. W przypadku prawidłowego złożenia wniosku, trafi on do akt nadzorcy układu celem rozpatrzenia.
Proces uzyskania dostępu do dokumentów jest prosty, ale wymaga wykazania swojej tożsamości lub umocowania oraz udowodnienia uprawnienia do wglądu w akta, co zwykle jest potwierdzane na podstawie spisu wierzycieli lub innych dokumentów, takich jak tytuł egzekucyjny. W przypadku braku udowodnienia interesu prawnego do dostępu do akt postępowania, nadzorca układu może wezwać wierzyciela do przedłożenia odpowiednich dokumentów potwierdzających taki interes.
Dla wierzyciela, który chce być na bieżąco z przebiegiem postępowania, dostęp do akt jest kluczowy. To narzędzie pozwala nie tylko śledzić działania podejmowane przez nadzorcę, ale także daje możliwość szybkiego reagowania na zmieniającą się sytuację.
