Co powinno znaleźć się we wniosku o zatwierdzenie układu? Z czego składa się sprawozdanie nadzorcy układu?
Wniosek o zatwierdzenie układu może złożyć wyłącznie dłużnik. Składa go do sądu osobiście lub przez pełnomocnika procesowego, za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych. Jest to w zasadzie ostatni element, kończący pozasądowy etap postępowania restrukturyzacyjnego.
Co zawiera wniosek o zatwierdzenie układu
Wniosek można złożyć najwcześniej jeden dzień po dniu układowym. Najpóźniejszy termin to czas przed upływem trzech miesięcy od daty oddania pierwszego z głosów istotnych dla przyjęcia układu. Przepis art. 219 p.r. dokładnie precyzuje co powinno znaleźć się w takim wniosku. Dzieli się on na cztery części, wśród których wyodrębnić można:
- część identyfikującą dłużnika, przy czym wniosek o zatwierdzenie układu w zakresie danych identyfikacyjnych wierzyciela jest tożsamy z danymi ujętymi w karcie do głosowania;
- żądanie procesowe oraz okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie;
- część dotyczącą warunków układowych i uzasadnienia wykonalności układu w postaci sprawozdania nadzorcy układu;
- część dotyczącą głosowania w trybie samodzielnego zbierania głosów oraz przyjęcia układu.
Przy tym we wniosku o zatwierdzenie układu dłużnik musi udowodnić, że zachodzą przesłanki procesowe rozpoznania sprawy. Przede wszystkim dłużnik powinien mieć zdolność restrukturyzacyjną, a w sprawie musi zachodzić jurysdykcja krajowa sądów polskich. Ponadto, trzeba wykazać, że posiada on wielu wierzycieli oraz że zachodzą podstawy materialne do zatwierdzenia układu. Chodzi między innymi o stan niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością. Ważnym elementem wniosku jest opis procedury zbierania głosów i wykazanie, że przeprowadzono ją prawidłowo.
Sąd nie zatwierdzi układu w przypadku zaistnienia przesłanek negatywnych. Sytuacja, w której układ narusza prawo, w szczególności jeżeli przewiduje udzielenie pomocy publicznej niezgodnie z przepisami, stanowi obligatoryjną podstawę oddalenia wniosku. Podobnie, gdy oczywiste jest, że układ nie będzie wykonany lub suma spornych wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Fakultatywną przesłanką oddalenia wniosku o zatwierdzenie są rażąco krzywdzące warunki układu dla wierzycieli, którzy głosowali przeciw układowi i zgłosili zastrzeżenia.
Załączniki do wniosku o wykonanie układu
Z formalnego punktu widzenia dłużnik nie ma obowiązku wykazywania braku istnienia negatywnych okoliczności stanowiących podstawę do wydania orzeczenia przez sąd. Przeprowadzenie dowodu, który w pełni wykazywałby brak istnienia okoliczności, takiej jak brak niezgodności układu z prawem, nie jest możliwe. Dlatego też trzeba uznać, że ciężar dowodu w znaczeniu formalnym i materialnym spocznie na dłużniku dopiero po podniesieniu przez wierzycieli lub innych uczestników postępowania, że dane okoliczności negatywne zachodzą. Oczywiście dłużnik może podnosić we wniosku nieistnienie przeszkód, działając z tzw. ostrożności procesowej.
Do wniosku o zatwierdzenie układu dłużnik załącza karty do głosowania. Zbiera je nadzorca układu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe. Niezbędne są także pełnomocnictwa, konieczne dla wykazania uprawnienia do oddania głosu. Ponadto potrzebna jest informacja, czy w stosunku do wierzyciela nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 116 p.r. Okoliczności te podlegają ocenie na dzień głosowania przez danego wierzyciela. Ponadto, do wniosku należy dołączyć otrzymane przez nadzorcę układu dowody doręczenia informacji i zawiadomień o głosowaniu.
Sprawozdanie nadzorcy układu
Sprawozdanie nadzorcy układu to jeden z załączników wniosku o zatwierdzenie układu. Jest on podstawą do analizy sprawy przez sąd restrukturyzacyjny. Działający niezależnie od dłużnika nadzorca powinien przedstawić w sprawozdaniu dane, na podstawie których można uznać, że zachodzą podstawy do prowadzenia postępowania i zatwierdzenia układu. Powinny one również potwierdzać, że do przyjęcia układu na skutek samodzielnego zbierania głosów doszło zgodnie z przepisami prawa. Ponadto, sprawozdanie powinno zawierać dane umożliwiające stwierdzenie, że układ został przyjęty przez wierzycieli, zostanie wykonany, a wierzyciele układowi zostaną zaspokojeni.
Nadzorca układu przedstawia zarówno dane obejmujące aktualny stan faktyczny (np. spis wierzycieli, wykaz majątku), jak również prognozę przyszłego stanu faktycznego (np. niektóre elementy planu restrukturyzacyjnego). Należy przedstawić także ocenę możliwości wykonania układu złożoną na podstawie profesjonalnej oceny dokonanej przez nadzorcę.
Nadzorca załącza do sprawozdania także zastrzeżenia wierzycieli co do zgodności z prawem przebiegu samodzielnego zbierania głosów lub wskazania innych okoliczności, które mogą mieć wpływ na zatwierdzenie układu. Jeśli po złożeniu zastrzeżeń nadzorca uzna, że powołane w nich okoliczności są na tyle istotne, że do zatwierdzenia układu dojść nie powinno, to stosowną opinię powinien umieścić w sprawozdaniu. Nadzorca nie ma jednak uprawnień, aby zapobiec złożeniu samego wniosku. Inicjatywa w tym zakresie należy do dłużnika. Negatywne stanowisko nadzorcy nie musi jednak doprowadzić do oddalenia wniosku. Zarówno dłużnik, jak i sąd mogą nie podzielić zdania nadzorcy i wierzycieli składających zastrzeżenia. W takim przypadku nadzorca jest zobligowany do złożenia pełnego sprawozdania tak, aby możliwe było wydanie rozstrzygnięcia.
Zatwierdzenie układu i co dalej?
Po zatwierdzeniu układu przez sąd, postępowanie restrukturyzacyjne wchodzi w fazę wykonywania układu przez dłużnika. Z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ, nadzorca obejmuje funkcję nadzorcy wykonania układu, który ma sprawować kontrolę w zakresie prawidłowości wykonywania i realizacji założeń planu restrukturyzacyjnego. Nadzorca wykonania układu objęty jest obowiązkiem sprawozdawczym. Raz na trzy miesiące składa w sądzie restrukturyzacyjnym sprawozdanie dotyczące wykonywania planu restrukturyzacyjnego oraz układu.
Pełnienie funkcji nadzorcy wykonania układu nie ma wpływu na zarząd majątkiem sprawowany przez dłużnika. Dotyczy to zarówno czynności zwykłego zarządu, jak i przekraczających zwykły zarząd. Z chwilą zakończenia sądowego etapu restrukturyzacji pełne uprawnienia zarządcze powracają do dłużnika. Na dłużniku nadal ciążą jednak obowiązki informacyjne wobec nadzorcy wykonania układu w zakresie terminowego przekazywania niezbędnych i zgodnych z prawdą informacji oraz udostępniania dokumentacji dotyczącej jego majątku i zobowiązań.
Prawomocne zatwierdzenie układu wywołuje dla dłużnika skutek polegający na umorzeniu z mocy prawa postępowań zabezpieczających i egzekucyjnych, prowadzonych przeciwko niemu w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem. Ponadto wykonalność tracą tytuły egzekucyjne i wykonawcze, obejmujące wierzytelności układowe.
Instrumentem, który chroni wierzycieli przed nadużyciem ochrony, wynikającej dla dłużnika z układu, jest w przypadku jego niewykonywania wniosek o uchylenie układu. Niewykonywanie zobowiązań wynikających z układu nie uchyla automatycznie skutków układu. Stwarza jednak wierzycielom możliwość wystąpienia do sądu z żądaniem o uchylenie nieprawidłowo wykonywanego układu.
Niewykonywanie układu i jego uchylenie
Niewykonywanie układu oznacza sytuację, gdy dłużnik wcale nie spłaca należności objętych układem. Układ nie jest wykonywany także wtedy, gdy dłużnik płaci zobowiązania tylko częściowo lub z przekroczeniem terminów określonych w układzie, a więc niezgodnie propozycjami układowymi. Niemniej w przypadku drobnych i krótkotrwałych naruszeń postanowień układu, w doktrynie i orzecznictwie sądowym postuluje się, żeby dążyć raczej do utrzymania układu.
W przypadku uchylenia układu, dotychczasowi wierzyciele mogą dochodzić swych roszczeń w pierwotnej wysokości. Wypłacone na podstawie układu sumy zalicza się na poczet dochodzonych wierzytelności. Wraz z uchyleniem układu wyciąg ze spisu wierzytelności nie traci mocy tytułu egzekucyjnego. Dezaktualizuje się jednak ograniczenie jego zakresu do kwot wynikających z treści układu. Po uchyleniu układu uprawnia on do egzekucji w pełnym zakresie, wynikającym ze spisu wierzytelności. Nie obejmuje to ewentualnych umorzeń zaakceptowanych przez wierzycieli w ramach propozycji układowych.
Autorzy: Natalia Korotczuk, Marta Łużyńska, Maciej Woźniak
