Komentarz do artykułu „Upadłość przy jednym wierzycielu”

Maurycy Allerhand, Upadłość przy jednym wierzycielu, Polski Proces Cywilny nr 3-4/1936 (cz. 1), nr 5-6/1936 (cz. 2).

Wprowadzenie

Artykuł stanowi rozważania – na tle prawnoporówawczym – dotyczące wymogu mnogości wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Problematyka została omówiona w szerokim kontekście – zarówno na tle ustaw obowiązujących w poszczególnych państwach, jak i z punktu widzenia celu i funkcji poszczególnych sposobów dochodzenia roszczeń obowiązujących w prawie.

Problem

Autor podejmuje próbę odpowiedzi na następujące pytania:

• Czy możliwe jest ogłoszenie upadłości, gdy dłużnik ma wyłącznie jednego wierzyciela?
• Czy postępowanie upadłościowe może się toczyć, gdy pozostał jeden wierzyciel lub gdy tylko jeden podmiot zgłosił swoją wierzytelność?

Streszczenie

Analiza obejmuje przegląd prawodawstwa – prawa przedrozbiorowego oraz ustaw obowiązujących w państwach obcych (m. in. prawa austriackiego, węgierskiego, chorwackiego, jugosłowiańskiego, czechosłowackiego, ustaw niemieckich, francuskiego, a także odwołania do prawa chilijskiego i peruwiańskiego) z punktu widzenia wymogu mnogości wierzycieli dla postępowania upadłościowego. Następnie autor przechodzi do postulatów de lege ferenda, omawiając i uzasadniając właściwe rozwiązanie problemu, którym – w jego ocenie jest możliwość ogłoszenia upadłości i prowadzenia postępowania wyłącznie w przypadku wielości wierzycieli.

Następnie – w drugiej części artykułu – M. Allerhand omawia przepisy rozporządzenia z 1934 r., uwzględniając przebieg prac legislacyjnych i ostateczny kształt aktu prawnego. Stawia tezę, że przepisy dopuszczają ogłoszenie upadłości i prowadzenie postępowania także w przypadku, gdy dłużnik ma wyłącznie jednego wierzyciela lub gdy tylko jeden wierzyciel bierze udział w postępowaniu. Dla uzasadnienia tego stanowiska, odwołuje się do całokształtu ustawy, a także do przebiegu prac komisji kodyfikacyjnej nad aktem prawnym (z uwzględnieniem obrad nad projektem koreferenta). Artykuł zawiera także zarys rozwiązań dotyczących przebiegu postępowania przy jednym wierzycielu – z uwzględnieniem instytucji typowych dla kolegialnego udziału wierzycieli w postępowaniu (rada wierzycieli, zgromadzenie wierzycieli).

Podsumowanie

Artykuł zawiera cenne rozważania dotyczące jednej z kluczowych kwestii w postępowaniu upadłościowym. Ujęto w nim argumenty i rozwiązania przemawiające za możliwymi rozwiązaniami omówionego zagadnienia, a także bogaty przegląd rozwiązań stosowanych w prawodawstwie obcym. Jego lektura jest cenna również obecnie – bowiem spór o znaczenie wielości wierzycieli jest aktualny, o czym świadczą kontrowersje wywołane przez wyrok SN z dnia 19 marca 2019 r., III UK 85/18.