Zmiany obowiązków sprawozdawczych w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym
W dniu 1 grudnia 2021 r. weszły w życie jedne z ważniejszych w ostatnim czasie zmian w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym. Wprowadziła je ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Dz. U. 2019 poz. 55) oraz ustawa z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 1080).
Nowelizacja zawiera zmiany dotyczące obowiązków sprawozdawczych w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym. Obejmują one także zakres raportowania o postępowaniu i jego formę. Ponadto wprowadzają nową instytucję zarzutów do wydatków. Rozszerzają również grono podmiotów, którym należy udostępniać informacje z raportów, dotychczas zastrzeżone wyłącznie dla uczestników postępowania.
ZAŁOŻENIA ZMIAN
Syndyk w postępowaniu upadłościowym, a także nadzorca sądowy oraz zarządca w postępowaniu restrukturyzacyjnym, mają pewne obowiązki. Jednym z nich jest regularne raportowanie o przebiegu postępowania.
Sprawozdawczość służy przede wszystkim sędziemu-komisarzowi oraz wierzycielom. Sprawuje on bowiem nadzór nad czynnościami syndyka, nadzorcy sądowego oraz zarządcy. Natomiast wierzyciele są zainteresowani aktualnym stanem postępowania i przebiegiem dokonywanych czynności.
Część zmian jest związana z wprowadzeniem Krajowego Rejestru Zadłużonych (dalej jako: „KRZ”, „Rejestr”). Jest to system teleinformatyczny służący do obsługi postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych. To także rejestr, który zawiera ustrukturyzowany zbiór informacji o podmiotach niewypłacalnych albo zagrożonych niewypłacalnością oraz obwieszczenia.
ZMIANY W USTAWIE PRAWO UPADŁOŚCIOWE
- SPRAWOZDAWCZOŚĆ
W sprawach, w których wniosek o ogłoszenie upadłości wpłynął po 1 grudnia 2021 r., nie znajdziemy już sprawozdania syndyka z czynności oraz sprawozdania rachunkowego z uzasadnieniem. Ustawodawca zrezygnował ze sprawozdań rachunkowych na rzecz tych raportowych, które obejmują:
(i) raport ze zmian w stanie i składzie masy upadłości w okresie sprawozdawczym, w tym stan środków pieniężnych na początek i koniec okresu sprawozdawczego,
(ii) raport ze zmian stanu wierzytelności oraz niezaspokojonych przez syndyka zobowiązań masy upadłości w okresie sprawozdawczym,
(iii) raport z wpływów i wydatków syndyka w okresie sprawozdawczym oraz informację o stanie środków pieniężnych w kasie i na rachunkach bankowych na początek a także koniec okresu sprawozdawczego.
Sprawozdanie z czynności syndyka obejmuje natomiast opis jego czynności w okresie sprawozdawczym wraz z uzasadnieniem. Nie będą one składane już w formie papierowej, tylko w postaci elektronicznej w systemie teleinformatycznym – KRZ. Syndyk złoży sprawozdanie, tak jak dotychczas w terminach wyznaczonych przez sędziego-komisarza, przynajmniej raz na trzy miesiące. Ustawodawca wyszedł naprzeciw oczekiwaniom wierzycieli i nałożył na syndyka dodatkowy obowiązek. Chodzi o bieżące rejestrowanie w systemie teleinformatycznym wpływów i wydatków masy upadłości (dodany art. 160a p.u.). Dodatkowo zgodnie z art. 219a ust. 1 p.u. na podstawie obwieszczonych postanowień oraz dokumentów, a także ujawnionych przez syndyka informacji o likwidacji składników masy upadłości, jest tworzony rejestr danych dotyczących aktualnego składu i stanu masy upadłości. Obejmuje on informacje o ruchomościach, nieruchomościach, środkach pieniężnych oraz przysługujących upadłemu prawach majątkowych i wierzytelnościach.
Treść sprawozdań będzie dostępna jedynie dla uczestnika postępowania upadłościowego. Będzie to możliwe za pośrednictwem systemu teleinformatycznego KRZ. Natomiast ogólna informacja o składzie i stanie masy upadłości będzie dostępna w KRZ (pełniącego funkcję rejestru) dla każdego zainteresowanego.
- ZARZUTY DO WYDAKTÓW SYNDYKA
W znowelizowanym art. 168 ust. 5 p.u. znajdziemy informację o możliwości wniesienia zarzutów do wydatków syndyka. Zarzuty te są wolne od opłat sądowych oraz powinny spełniać wymogi formalne pisma procesowego. Termin na ich złożenie wynosi 30 dni. Jest on liczony od dnia zamieszczenia w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe pouczenia o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.
Wprowadzenie zarzutów do wydatków syndyka wyparło zatwierdzanie przez sędziego-komisarza sprawozdań rachunkowych.
ZMIANY W USTAWIE PRAWO RESTRUKTURYZACYJNE
Zmiany wprowadzone w prawie restrukturyzacyjnym nie są tak gruntowne, jak w przypadku prawa upadłościowego. Podstawowa różnica polega na braku bieżącego raportowania w systemie o zdarzeniach gospodarczych dotyczących masy układowej oraz sanacyjnej. Wierzyciele uzyskają pełną wiedzę co do sytuacji ekonomicznej masy układowej i sanacyjnej dopiero po złożeniu przez nadzorcę sądowego oraz zarządcę sprawozdań do akt sprawy.
- SPRAWOZDAWCZOŚĆ
Ustawodawca rozszerzył zakres informacji zawartych w sprawozdaniach z czynności nadzorcy sądowego oraz zarządcy. Sprawozdanie z czynności nadzorcy sądowego będzie zawierało dodatkowo informację o stanie niezaspokojonych przez dłużnika zobowiązań. Natomiast sprawozdanie z czynności zarządcy powinno zawierać informację o stanie niezaspokojonych zobowiązań przez zarządcę.
Zmienił się również zakres informacji podawanych sprawozdaniu rachunkowym, który jest sporządzany wyłącznie przez zarządcę. W szczególności wyodrębniono osobną pozycję na wydatki dłużnika oraz poniesione przez samego zarządcę. Dodano również zbiorczą informację o stanie wpływów i wydatków na początek i koniec okresu sprawozdawczego oraz rosnąco od dnia otwarcia postępowania. Powinna się tam znaleźć także informacja o stanie przychodów i kosztów na początek i koniec okresu sprawozdawczego oraz rosnąco od dnia otwarcia postępowania.
- ZARZUTY DO WYDATKÓW ZARZĄDCY
Również w postępowaniu restrukturyzacyjnym ustawodawca wprowadził nową instytucję w postaci zarzutów do wydatków zarządcy.
Zarzuty należy złożyć w terminie 30 dni od dnia złożenia sędziemu-komisarzowi sprawozdania, a więc inaczej niż w postępowaniu upadłościowym. Są one wolne od opłat sądowych oraz powinny spełniać wymogi formalne pisma procesowego.
Należy również zwrócić uwagę na to, że zarzuty dotyczą wyłącznie wydatków poniesionych przez zarządcę, a nie przez dłużnika. Powstaje jednak wątpliwość, jakie wydatki ponosi zarządca w toku postępowania sanacyjnego. Pamiętajmy bowiem, że co do zasady, otwierając postępowanie sanacyjne, sąd restrukturyzacyjny odbiera zarząd własny dłużnikowi. Może jednak w trybie art. 288 ust. 3 p.r. zezwolić mu na wykonywanie zarządu nad całością lub częścią przedsiębiorstwa w zakresie nieprzekraczającym zwykłego zarządu.
Piotr Zimmerman w wydaniu 7 Komentarza do ustawy Prawo Restrukturyzacyjne stoi na stanowisku, że „w sytuacji zarządu odebranego, zarzuty dotyczą wszystkich wydatków ponoszonych przez zarządcę z majątku dłużnika. Natomiast w sytuacji, gdy dłużnikowi powierzono zarząd własny w zakresie zwykłego zarządu, będą miały miejsce wyjątkowo. Wtedy mogą dotyczyć tylko tych wydatków, które zarządził zarządca lub które w interesie dłużnika poniósł i których zwrotu od dłużnika zażądał”. Przyjęcie takiego rozwiązania jest jednak bardzo rygorystyczne z perspektywy wyznaczonego przez sąd zarządcy. Ponosiłby on własnym majątkiem odpowiedzialność za decyzje biznesowe podejmowane na rzecz dłużnika. Nie są przy tym znane intencje ustawodawcy, gdyż uzasadnienie do ustawy milczy w tym zakresie.
Niniejszy tekst stanowi wyciąg z komentarza praktycznego przygotowanego przez autora dla wydawnictwa Wolters Kluwer. Pełna wersja komentarza jest dostępna dla użytkowników systemu LEX pod adresem https://sip.lex.pl/#/publication/470173608.
