Praktyczne aspekty zaskarżania spisu wierzytelności

Praktyczne aspekty zaskarżania spisu wierzytelności

Bez wątpienia spis wierzytelności jest jednym z kluczowych dokumentów powstających w toku postępowania restrukturyzacyjnego. Nadzorca lub zarządca sporządza spis wyłącznie na podstawie ksiąg rachunkowych, innych dokumentów dłużnika, wpisów w księgach wieczystych oraz rejestrach. Prawo restrukturyzacyjne nie przewiduje zgłoszenia wierzytelności przez wierzycieli. Spis powinien zawierać nie tylko wierzytelności objęte układem z mocy prawa, ale też wierzytelności, które mogą zostać objęte układem za zgodą wierzyciela, zarówno wierzytelności pieniężne, jak i niepieniężne, tak publicznoprawne, jak i cywilnoprawne, w tym również wierzytelności o charakterze warunkowym.

Uproszczony tryb i termin na przygotowanie spisu (od 14 do 30 dni w zależności od trybu restrukturyzacji) może skutkować zaistnieniem rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym, a stanem uwzględnionym na spisie wierzytelności. Takie sytuacje powodować będą konieczność zaskarżenia spisu.

Zastrzeżenia

W przyspieszonym postępowaniu układowym, ze względu na założony, stosunkowo krótki czas jego trwania, ani wierzyciele, ani dłużnik nie mają prawa złożenia sprzeciwu. Jedynie ten ostatni może złożyć zastrzeżenia co do umieszczenia wierzytelności na spisie, co w konsekwencji prowadzi do przeniesienia takiej wierzytelności do spisu wierzytelności spornych.

Następnie sędzia-komisarz na zgromadzeniu wierzycieli spis wierzytelności zatwierdza. Jakie zatem możliwości działania ma wierzyciel, który nie zgadza się z treścią spisu wierzytelności? Jedyną drogą wydaje się przedstawienie zarzutów w tym zakresie w zażaleniu na postanowienie zatwierdzające układ. Jednak wszelkie zarzuty odnośnie sposobu ujęcia wierzytelności w spisie dopuszczalne są wyłącznie w takim zakresie, w jakim miały wpływ na stwierdzenie przyjęcia, a następnie zatwierdzenie układu.

Przykładowo wierzyciel może dowodzić, że na spisie uwzględniono niższą kwotę wierzytelności, niż w rzeczywistości mu przysługuje. Gdyby ta różnica miała wpływ na wynik głosowania nad układem i przy uwzględnieniu wyższej kwoty głosowanie miałoby inny wynik, to podniesiony zarzut wymaga zbadania. Gdyby natomiast wskazana różnica w wysokości wierzytelności nie rzutowała na wynik głosowania, to rozstrzygnięcie przez sąd o wysokości wierzytelności byłoby zbędne jako nieznaczące dla stwierdzenia dopuszczalności zatwierdzenia układu. Nie można zapominać, że celem postępowania restrukturyzacyjnego nie jest ustalenie zakresu roszczeń wierzycieli. Wątpliwości w tym zakresie powinny być rozstrzygane przez sądy procesowe.

Sprzeciw

Natomiast w postępowaniu układowym oraz sanacyjnym zarówno dłużnik, jak i każdy z wierzycieli, mogą wnieść sprzeciw co do umieszczenia lub pominięcia wierzytelności na spisie. Sprzeciw wnosi się do sędziego-komisarza w terminie dwóch tygodni od obwieszczenia o złożeniu spisu.

W odniesieniu do instytucji sprzeciwu przyjęto rozwiązania mające na celu uproszczone i przyspieszone rozstrzygnięcie. Przede wszystkim jedyne dopuszczalne środki dowodowe to dowody z dokumentów albo opinii biegłego, przy czym możliwe jest skorzystanie z opinii sporządzonej w innym postępowaniu, a dotyczącej zakresu sprzeciwu.

Zasadą jest też pominięcie przez sędziego-komisarza dowodów i twierdzeń niezgłoszonych w samym sprzeciwie, lecz na późniejszym etapie jego rozpoznania. Nie jest też konieczne przeprowadzenie rozprawy, a w razie jej przeprowadzenia niestawiennictwo któregokolwiek z wezwanych nie wstrzymuje rozpoznania sprzeciwu.

Opłata od sprzeciwu

Opłata od sprzeciwu wynosi piątą część opłaty stosunkowej. Oznacza to, że najpierw należy dokonać obliczenia wysokości opłaty stosunkowej wynoszącej maksymalnie 100.000 PLN, a dopiero następnie wyliczyć 1/5 tej wartości. Oznacza to, że opłata od sprzeciwu nie może być wyższa niż 20.000 PLN.

Trudności może niekiedy nastręczać określenie wartości przedmiotu sporu, od której następnie należy obliczyć opłatę stosunkową. Sprawa jest prosta, jeśli w grę wchodzi kwestionowanie lub dochodzenie przez skarżącego określonej kwoty pieniężnej – wtedy właśnie ta kwota stanowi podstawę obliczenia. Jeśli natomiast przedmiotem sporu jest wyłącznie zakres zabezpieczenia (np. nieuwzględnienie zabezpieczenia w ogóle ale też spór co do wartości przedmiotu zabezpieczenia, a co za tym idzie co do zakresu objęcia układem), to w takiej sytuacji opłatę stosunkową należy obliczyć od wartości faktycznego sporu, czyli np. od różnicy pomiędzy wartością zabezpieczenia wskazaną w sprzeciwie, a wartością uznaną na spisie wierzytelności.

Zakres zaskarżenia

Pomimo, iż przepis mówi wyraźnie o sprzeciwie co do umieszczenia lub pominięcia wierzytelności na spisie, nie ulega wątpliwości, że zakresem zaskarżenia mogą być objęte wszelkie okoliczności istotne z punktu widzenia realizacji praw wierzyciela w toku postępowania restrukturyzacyjnego. Zatem poza samym umieszczeniem lub pominięciem wierzytelności można skarżyć również tylko pewien zakres uznanej lub pominiętej kwoty, uwzględnienie lub pominięcie zabezpieczenia, jego zakres – również co do wartości przedmiotu zabezpieczenia (ustalenie prawidłowego stanu zabezpieczenia ma wpływ na zakres objęcia wierzytelności układem), określenie okoliczności mających wpływ na uprawnienie do głosowania, określenie podstawy wierzytelności (bowiem może mieć wpływ na zaszeregowanie do określonej kategorii interesu lub w odniesieniu np. do pracowników wyłączenie z objęcia układem z mocy prawa) itd.

Warto pamiętać, że dłużnik może wnieść sprzeciw tylko w zakresie, w jakim nie jest on zgodny z jego oświadczeniami co do poszczególnych wierzytelności zamieszczonymi na spisie wierzytelności. Istotnym problemem w tym obszarze jest odpowiedź na pytanie, czy dłużnik może już po złożeniu takiego oświadczenia zmienić stanowisko np. na etapie sprzeciwu, uchylając się od skutków swojego pierwotnego oświadczenia. Rozwiązanie tego problemu wymaga przesądzenia czy oświadczenie dłużnika na spisie wierzytelności stanowi oświadczenie woli czy też jedynie oświadczenie wiedzy. W tym drugim przypadku niedopuszczalne jest powołanie się na wady oświadczenia woli, a w konsekwencji niemożliwa jest zmiana stanowiska przez dłużnika. Należy przychylić się raczej do stanowiska, zgodnie z którym oświadczenie dłużnika na spisie wierzytelności stanowi jednak oświadczenie wiedzy.

Powaga rzeczy osądzonej

Zastosowany sposób badania i stwierdzania istnienia wierzytelności nie daje gwarancji porównywalnych z procesem sądowym, wobec czego jego wyniki nie są objęte powagą rzeczy osądzonej i nie pozbawiają wierzyciela możliwości dochodzenia nieuznanej wierzytelności poza postępowaniem restrukturyzacyjnym. Ustawa zapewnia zatem wierzycielowi możliwość dochodzenia swoich roszczeń niezależnie od ostatecznego kształtu spisu wierzytelności. Nie można zapomnieć, że spis wierzytelności w postępowaniu restrukturyzacyjnym nie przesądza ostatecznie o istnieniu bądź nieistnieniu samej wierzytelności czy też jej zabezpieczenia. Spis służy wyłącznie określeniu zakresu uprawnień danego podmiotu do uczestnictwa w postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Portal tworzony przez:

FilipiakBabicz.com

Obserwuj nas

Follow us

Posłuchaj podcastu ResTrue Talks.