Nieprzyjęcie układu – i co dalej? (cz. II)
Brak przyjęcia układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym nie musi być równoznaczny z zakończeniem prowadzenia działalności przez dłużnika. Dłużnicy mogą bowiem skorzystać z innych rozwiązań przewidzianych w prawie restrukturyzacyjnym jeśli widzą szansę na porozumienie z wierzycielami, a ich przedsiębiorstwo generuje odpowiednie przychody. W ostateczności zawsze mogą skorzystać z uproszczonego trybu wnioskowania o upadłość.
Ponowna restrukturyzacja
Nieudana restrukturyzacja nie blokuje dłużnika w przeprowadzeniu kolejnego postępowania restrukturyzacyjnego. Brak jest ustawowego zakazu do przeprowadzenia ponownie takiego samego postępowania, z wyjątkiem wskazanym w art. 226a ust. 2 p.r. Ustawodawca nie dopuszcza bowiem przeprowadzenia postępowania o zatwierdzenie układu z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego, jeżeli w ciągu ostatnich dziesięciu lat dłużnik prowadził postępowanie o zatwierdzenie układu, w którym dokonano obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, albo w ciągu ostatnich dziesięciu lat umorzono postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone wobec dłużnika (z wyjątkiem sytuacji, gdy umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego nastąpiło za zgodą rady wierzycieli).
Dłużnik powinien także pamiętać, że w celu ograniczenia nadużyć w zakresie wszczynania postępowań restrukturyzacyjnych wprowadzono takie instrumenty jak wniosek o uchylenie skutków obwieszczenia w postępowaniu o zatwierdzenie układu (art. 226f p.r.) oraz wniosek o oddalenie wniosku dłużnika o otwarcie postępowania sądowego (a w toku postępowania także wniosek o jego umorzenie). Wskazane środki prawne oparte są na przesłance pokrzywdzenia wierzyciela. W przypadku postępowań sądowych kwestia pokrzywdzenia wierzycieli jest każdorazowo badana przez sąd przy otwarciu postępowania (art. 8 ust. 1 p.r.), a w przypadku postępowania o zatwierdzenia układu dopiero po uzyskaniu przez dłużnika ochrony przeciw egzekucyjnej.
Uproszczony wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego
Jeżeli układ nie został przyjęty przez wierzycieli w trakcie przyspieszonego postępowania układowego albo postępowania układowego, ale przedsiębiorca nadal widzi szansę na naprawę przedsiębiorstwa przy wdrożeniu działań sanacyjnych (i uzyskania poparcia wierzycieli na nowych warunkach), ma możliwość skorzystania z instytucji uproszczonego wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego (art. 328 ust. 1 p.r.).
Ustawodawca przewidział dla dłużnika pewne uproszczenia:
- wniosek podlega opłacie jedynie w kwocie 200 zł (art. 75 pkt 6 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) zamiast 1000 zł (jak w przypadku „klasycznego” wniosku sanacyjnego),
- wniosek musi spełniać jedynie warunki formalne pisma procesowego, a więc dłużnik nie musi przygotowywać żadnych dodatkowych dokumentów. Sąd wykorzysta materiał zgromadzony w trakcie dotychczasowego postępowania restrukturyzacyjnego.
Decyzję w przedmiocie złożenia uproszczonego wniosku dłużnik musi podjąć w terminie tygodnia od dnia odbycia zgromadzenia wierzycieli, na którym nie przyjęto układu albo w terminie do złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania (dwa tygodnie). Ustawa nie wyklucza złożenia równolegle także zażalenia na umorzenie postępowania. W takiej sytuacji do rozpoznania uproszczonego wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego niezbędne jest wcześniejsze uprawomocnienie się postanowienia o umorzeniu postępowania.
Również w postępowaniu o zatwierdzenie układu dłużnik ma możliwość złożenia uproszczonego wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego, przy czym wydaje się, że okolicznością uzasadniającą wniosek nie będzie brak przyjęcia układu. Zgodnie z art. 226h p.r. możliwe jest złożenie uproszczonego wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego, o którym mowa w art. 328 p.r., w terminie siedmiu dni od umorzenia postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku o zatwierdzenie układu. Wydaje się, że umorzenie postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku o zatwierdzenie układu będzie miało miejsce na podstawie art. 355 KPC, głównie na skutek cofnięcia wniosku przez dłużnika.
Uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości
Przedsiębiorca, którego nie poparli wierzyciele, może również po nieudanym głosowaniu w postępowaniu sądowym złożyć uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości (art. 334 p.r.). Doświadczenie pokazuje, że jest to rozwiązanie, po które przedsiębiorcy sięgają z dużą niechęcią. Na podjęcie tej ważnej decyzji, dłużnik nie ma zbyt wiele czasu. Uproszczony wniosek należy złożyć w terminie przewidzianym do złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego (dwa tygodnie). Podobnie jak w przypadku uproszczonego wniosku sanacyjnego, uproszczenie polega na zmniejszeniu wymogów formalnych w porównaniu do tradycyjnego wniosku o ogłoszenie upadłości oraz na obniżeniu kosztów sądowych.
Niestety brak przyjęcia układu w postępowaniu sądowym otwiera drogę do uproszczonej upadłości nie tylko dłużnikowi, ale przede wszystkim jego wierzycielom. Głównym celem uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości jest umożliwienie wierzycielom szybkiego, sprawnego i prostego złożenia wniosku w trybie, który umożliwia nieprzerwane zabezpieczenie majątku dłużnika w okresie od umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego do czasu jego prawomocnego rozpoznania.
Wierzyciele powinni jednak pamiętać o tym, że sąd wstrzyma rozpoznanie uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości do czasu rozpoznania zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego.
Podsumowanie
Brak przyjęcia układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym nie oznacza końca przedsiębiorstwa. Dłużnicy praktykują wdrażanie nowych postępowań restrukturyzacyjnych (głównie szybkich i pozasądowych postępowań o zatwierdzenie układu), a w ostateczności mogą także skorzystać z uproszczonego trybu wnioskowania o upadłość.
Wybrane przez dłużnika działania, po braku przyjęcia układu, powinny być determinowane przez aspekt dotychczasowych niepowodzeń. Jeżeli dłużnikowi nie wystarczyło czasu na przekonanie wierzycieli, a przy tym rozwój biznesu jest realny, dłużnik może dalej walczyć o przetrwanie. Jeżeli jednak żaden z wierzycieli nie będzie chciał usiąść z nim do stołu, lepiej skierować siły na sprawne zakończenie działalności przedsiębiorstwa i skupić się na budowaniu nowego przedsięwzięcia wolnego od niepowodzeń.
