Zmiana planu restrukturyzacyjnego w związku z pandemią COVID-19

W zamyśle ustawodawcy, plan restrukturyzacyjny ma być centralnym dokumentem postępowania restrukturyzacyjnego. Prawidłowo przygotowany plan zawiera szczegółową analizę i diagnozę problemów przedsiębiorstwa dłużnika oraz wskazuje środki mające przywrócić mu zdolność do regulowania bieżących zobowiązań. W tym celu, niewątpliwie powinien on prawidłowo odzwierciedlać otoczenie gospodarcze oraz stan rynku, na którym działa dłużnik. Założenie to znajduje swój bezpośredni wyraz w obligatoryjnych elementach planu restrukturyzacyjnego wskazanych w art. 10 ust. 1 p.r., w szczególności w pkt. 1, zgodnie z którym plan zawiera „opis przedsiębiorstwa dłużnika wraz z informacją o aktualnym oraz przyszłym stanie podaży i popytu w sektorze rynku, na którym przedsiębiorstwo działa”. Dodatkowo liczne odniesienia do otoczenia gospodarczego dłużnika powinny z pewnością zostać uwzględnione przy wskazywaniu poziomu i rodzaju ryzyk związanych z realizacją planu.

Obecnie nikt nie ma wątpliwości, że pandemia COVID-19 wywarła ogromny wpływ na większość branż, na nowo kształtując poziomy popytu i podaży na największych rynkach (należy przy tym zaznaczyć, że nie zawsze jest to zjawisko negatywne – niektóre branże, np. podmioty związane z e-commerce zasadniczo przeżywają wzrost popytu na swoje usługi). W praktyce jednak, w wielu przypadkach, pandemia doprowadziła do dezaktualizacji złożonych w toku postępowań restrukturyzacyjnych planów restrukturyzacyjnych i poddała pod wątpliwość przygotowane prognozy zysków i strat. W ogromnej części przypadków, sytuacja dłużników w restrukturyzacji pogorszyła się, a dalszy spadek popytu na ich usługi może w perspektywie kolejnych miesięcy i możliwego lockdown’u doprowadzić do braku możliwości odzyskania bieżącej płynności oraz wykonania ewentualnego układu.

Część nadzorców i zarządców w postępowaniach restrukturyzacyjnych stoi obecnie przed koniecznością podjęcia decyzji, czy powinni oni zaktualizować złożony w postępowaniu plan restrukturyzacyjny, tak aby odzwierciedlał on aktualną sytuację dłużnika oraz stan otoczenia gospodarczego po ponad roku trwania pandemii. Co w tym przypadku istotne, prawo restrukturyzacyjne nie nakłada na nadzorców i zarządców obowiązku aktualizacji planu w przypadku, w którym wskazane w nim okoliczności ulegną zmianie. Ponadto możliwość dokonania zmiany planu została wprost wskazana wyłącznie w przepisach dotyczących postępowania sanacyjnego (w art. 318 p.r.), co a contrario może stanowić argument za brakiem możliwości zmiany raz złożonego planu w pozostałych postępowaniach.

Biorąc jednak pod uwagę cele postępowania restrukturyzacyjnego oraz funkcje składanego w nim planu, w tym, w szczególności jego funkcję argumentacyjną (prawidłowo sporządzony plan restrukturyzacyjny powinien być bowiem jednym z głównych czynników oddziałujących na decyzję wierzycieli w przedmiocie poparcia układu), należy opowiedzieć się za poglądem, że raz złożony plan restrukturyzacyjny może zostać zaktualizowany (zmieniony) w każdym postępowaniu restrukturyzacyjnym i na każdym jego etapie. Brak jego aktualizacji może w praktyce doprowadzić do sytuacji, w której zawarte w nim założenia oraz prognozy w sposób skrajny nie przystają do nowej rzeczywistości, co może odnieść skutek przeciwny do zamierzonego przez ustawodawcę – plan taki obniży zaufanie wierzycieli do procesu restrukturyzacji oraz możliwości wykonania przez dłużnika układu.

W przypadkach, w których postępowanie restrukturyzacyjne jest już na końcowym etapie i ze względu na jego stopień zaawansowania sporządzanie aktualizacji planu byłoby ekonomicznie nieuzasadnione (np. został wyznaczony już termin zgromadzenia wierzycieli bądź rozpoczęła się procedura związana ze zbieraniem głosów w przypadku zarządzenia głosowania bez zgromadzenia wierzycieli), rolę aktualizacji planu powinna przejąć sporządzana przez nadzorcę albo zarządcę opinia o możliwości wykonania układu.

Sporządzenie wskazanej aktualizacji planu bądź opinii o możliwości wykonania układu z pewnością nie jest w obecnej sytuacji zadaniem prostym. Nikt nie wie bowiem ile dokładnie potrwa jeszcze pandemia COVID-19 oraz jakie ograniczenia mogą zostać wprowadzone w kolejnych miesiącach. Wydaje się jednak, że za pośrednictwem danych zebranych przez ostatnie półtora roku trwania pandemii, istnieje możliwość uwzględnienia jej wpływu na wyniki finansowe dłużnika oraz dokonania korekt w zakresie przygotowanych prognoz finansowych. Nałożenie danych dotyczących wpływu pandemii na dotychczasowe prognozy dłużnika powinno stanowić minimum informacji, które powinny zostać przekazane wierzycielom w celu uaktualnienia ich wiedzy w przedmiocie wpływu pandemii na przedsiębiorstwo dłużnika. Dzięki zaktualizowanym prognozom wierzyciele mogą próbować ocenić, na ile dłużnik jest w stanie wygenerować z bieżącej działalności nadwyżkę, która mogłaby zostać przeznaczona na spłatę wierzycieli. Dodatkowo, przy sporządzaniu aktualizacji planu powinno się uwzględnić uzyskaną przez dłużnika pomoc publiczną oraz ewentualne zmiany w zakresie planowanych środków restrukturyzacyjnych (np. jeżeli w związku z pandemią doszło do odłożenia w czasie bądź całkowitego wstrzymania części inwestycji). Należy zwrócić uwagę, że im bardziej aktualne i szczegółowe informacje zostaną przekazane sądowi i wierzycielom wraz z opisem planu, w jaki sposób dłużnik zamierza poradzić sobie z obecną trudną sytuacją, tym mniejsze ryzyko odmowy zatwierdzenia układu przez sąd restrukturyzacyjny na podstawie art. 165 ust. 1 zd. 1 in fine p.r., tzn., że sąd ten uzna, że „jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany”.