Spóźnione zgłoszenie wierzytelności

Wierzyciel, który chce wziąć udział w postępowaniu upadłościowym, ma określony czas na zgłoszenie swojej wierzytelności. Co, jeśli się spóźni?

Postępowanie upadłościowe ma zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Co do zasady, to wierzyciel decyduje o tym, czy będzie uczestniczył w podziale funduszy masy upadłości. Jeżeli niezbędne jest ustalenie jego wierzytelności a chce wziąć udział w postępowaniu upadłościowym, to zgodnie z art. 236 ustawy Prawo Upadłościowe, powinien w określonym terminie zgłosić syndykowi swoją wierzytelność. Jest na to 30 dni od momentu ukazania się obwieszczenia o ogłoszeniu upadłości.

Skąd czerpać wiedzę o ogłoszeniu upadłości

O ogłoszeniu upadłości dłużnika wierzyciele najczęściej dowiadują się z zawiadomienia syndyka. Syndyk ma obowiązek wskazać w nim przede wszystkim termin zgłoszenia wierzytelności albo sposób jego wyliczenia. Ważne jest także, żeby pouczył o konieczności poniesienia zryczałtowanych kosztów postępowania upadłościowego, które wynikną z opóźnionego zgłoszenia wierzytelności.

Syndyk tworzy listę korespondencyjną głównie w oparciu o spis wierzycieli. Taki spis zawiera wniosek o ogłoszenie upadłości. Lista adresowa powinna być uzupełniona o tych wierzycieli, których syndyk zidentyfikował na podstawie dokumentów dotyczących działalności dłużnika, jego majątku, rozliczeń, innych ewidencji prowadzonych dla celów podatkowych oraz korespondencji otrzymanych od dłużnika niezwłocznie po rozpoczęciu procesu upadłości.

Wierzyciel może dowiedzieć się o postawieniu dłużnika w stan upadłości również z ogólnodostępnego publikatora Monitora Sądowego i Gospodarczego (MSiG). Natomiast od 1 grudnia 2021 r. obwieszczeń o upadłościach należy szukać w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Znajdą się jednak tam tylko obwieszczenia ogłoszone od 1 grudnia. Dla wierzycieli indywidualnych czy nawet mniejszych przedsiębiorców, codzienne przeszukiwanie MSiG bywa kłopotliwe.

Teoretycznie mogłoby się zatem wydawać, że każdy wierzyciel zostanie w odpowiednim terminie zawiadomiony o ogłoszeniu upadłości. Ale tak nie jest. Zdarza się przecież, że zawiadomienie syndyka dociera do wierzyciela po upływie 30 dni od momentu ukazania się obwieszczenia. Bywa też, że dany wierzyciel w ogólne nie znajduje się na liście korespondencyjnej syndyka. Wtedy o upadłości dłużnika dowiaduje się on zwykle przypadkiem po kilku miesiącach trwania postępowania. Nawet w takiej sytuacji, wierzyciel może jednak zgłosić swoją wierzytelność.

Zgłoszenie wierzytelności po terminie

Ustawodawca przewidział jednak finansową konsekwencję dla spóźnialskich. Zgodnie z art. 235 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe wierzyciel, który zgłosił wierzytelność po upływie wyznaczonego do tego celu terminu, ponosi zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego wynikłe z tego zgłoszenia. Będzie do tego zobowiązany nawet, jeżeli opóźnienie powstało bez jego winy. Chyba, że zgłoszenie wierzytelności po upływie terminu jest wynikiem dokonania przez syndyka korekty deklaracji lub innego tego typu dokumentu obejmującego rozliczenie.

Koszty postępowania upadłościowego to równowartość 15% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Nie obejmują one wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego.

Aktualnie zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego wynoszą 805,60 zł (15% x 5370,64 zł). Jeśli nie zostaną opłacone, wierzyciel dostanie wezwanie do ich uiszczenia pod rygorem zwrócenia zgłoszenia wierzytelności.

Czego nie robić?

Wierzyciel nie powinien zgłaszać wniosku o przywrócenie terminu do zgłoszenia wierzytelności. Można to zrobić w oparciu o przepisy kodeksu postępowania cywilnego (art. 168§ 1 kpc i art. 169 § 1 kpc w związku z art. 229 ustawy Prawo upadłościowe). Jednak przepisy prawa upadłościowego zawierają autonomiczne zapisy dotyczące zgłaszania wierzytelności. Nie jest zatem możliwe przy zgłaszaniu wierzytelności stosowanie przepisów kpc, stanowiących o przywróceniu terminu. Taki wniosek oddali sędzia-komisarz. Tak m.in. orzekł sędzia-komisarz sądu upadłościowego we Wrocławiu w jednej z naszych spraw.

Jaki jest czas na spóźnione zgłoszenie wierzytelności?

Wierzyciel powinien jednak pamiętać, że to, czy weźmie udział w planie podziału funduszów masy upadłości, zależy od czasu dokonania spóźnionego zgłoszenia. Ustawodawca określił bowiem pewne granice czasowe.

Generalnie czynności już dokonane w postępowaniu upadłościowym są skuteczne wobec wierzyciela, a zgłoszenie nie ma wpływu na złożone plany podziału. Jeżeli jego wierzytelność zostanie uznana, to będzie uwzględniona tylko w planach podziału funduszów masy upadłości sporządzonych po jej uznaniu.

Jeżeli natomiast postanowienie dotyczące spóźnionego zgłoszenia wierzytelności nie zostało wydane, albo nie stało się prawomocne do czasu zakończenia albo umorzenia postępowania upadłościowego, to zostaje umorzone. Wierzytelność zgłoszoną po zatwierdzeniu ostatecznego planu podziału funduszów masy upadłości pozostawia się bez rozpoznania.

Aby uniknąć konieczności poniesienia dodatkowych kosztów, wynikających ze spóźnionego zgłoszenia wierzytelności, warto ustalić z syndykiem aktualny etap postępowania upadłościowego. Może się okazać, że pomimo zgłoszenia, nasza wierzytelność nie zostanie w ogóle zaspokojona.

Uproszczona upadłość konsumencka

W tym postępowaniu syndyk nie sporządza listy wierzytelności, ale uwzględnia te zgłoszone w projekcie planu spłaty. Taki plan najpierw doręcza upadłemu i wierzycielom, a następnie składa sądowi upadłościowemu. Art. 491(14) ust. 6 ustawo Prawo upadłościowe mówi o tym, że zgłoszenie wierzytelności po złożeniu przez syndyka projektu planu spłaty wierzycieli, pozostawia się bez rozpoznania.

Wyjątki

Po upływie 30 dni od momentu obwieszczenia o postanowieniu o ogłoszeniu upadłości nie można zgłaszać praw oraz praw osobistych i roszczeń ciążących na nieruchomości należącej do upadłego, jeżeli nie zostały ujawnione przez wpis w księdze wieczystej. W art. 51 ust. 1 pkt 5 Ustawy Prawo upadłościowe przewidziano rygor utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu upadłościowym.

Natomiast wierzyciel, który ma wierzytelności zabezpieczone na majątku dłużnika, zanim rozpocznie proces spóźnionego zgłoszenia wierzytelności, powinien ustalić z syndykiem czy jego wierzytelność nie znajduje się już na liście. Takie wierzytelności umieszcza się bowiem z urzędu. Powyższe dotyczy również wierzyciela będącego wierzycielem wyłącznie rzeczowym.